Vuurwerk. Ik ben er bang voor. Ik zeg het eerlijk. Altijd geweest. Als kind al. Ik zeg het niet graag hardop. Maar vuurwerk vind ik doodeng. Zo relaxed als ik normaal rondloop, zo onrustig ben ik rond de jaarwisseling. Alert op groepjes jongeren die met vuurwerk ‘spelen’.
Tekst Simone Slotboom | Foto Marcel de Cnock
Gewoon de deur uitgaan is al een ding. Ik woon vlak boven een enorme poortdeur waar stoere gastjes vuurwerk naar binnen gooien als hij openzwaait. De akoestiek in de immense hal geeft een ‘special effect’. Dus open ik mijn voordeur heel voorzichtig en ren dan als een haas naar buiten. Een angsthaas, ja. Maar dat is pas horde één. Onderweg zijn er meerdere plekken waar de vroege knallers zich uitleven. Zodra ik heimelijk gescharrel in groepsverband zie, ga ik er ruim omheen. Mijn missie: buiten werpafstand blijven. Al lukt dat niet altijd.
Soms mikken ze expres op voorbijgangers. Hun schrikreactie zorgt voor dolle pret. Sommigen doen alleen mee om erbij te horen. Anderen vinden het afsteken cool. En sommigen zijn gewoon roekeloos. Met zichzelf én met anderen. Vaak blijft het bij geknal. Maar niet altijd. Vraag maar na op de eerste hulp. Het voelt een beetje als Russisch roulette. Alsof je vrijwillig een mijnenveld in loopt. Al liggen er misschien niet zoveel, de kans dat je er op eentje trapt, bestaat. Het liefst blijf ik binnen. Maar dat kan niet wekenlang. Dus ik verman me en doe stoerder dan ik feitelijk ben. Elk jaar weer.
Maar dit jaar voelt het anders. Het lijkt rustiger. Ik hoor soms wel een megaknal. In de avond. Van ver. Meer het type illegale vuurwerkbom. Maar het jonge spul dat graag lukraak in de rondte gooit en knalt, mis ik. Als kiespijn, dat wel. Maar het valt op. Het onrustige gevoel dat er van alle kanten onverwacht iets kan komen, heb ik niet. Ik fiets gewoon met oordopjes in, vrolijk meezingend met Spotify, over de Verbindingsdam naar Appie. Ook ‘s avonds. Als ik google, blijkt dat ik iets gemist heb. En niet zomaar iets. Knallend nieuws. Een algeheel vuurwerkverbod. In twaalf gemeenten waaronder Amsterdam. Het besluit was al in 2020 genomen, maar nog niet van kracht omdat er al een landelijk afsteek- en verkoopverbod was vanwege corona. Vanaf dit jaar mogen particulieren in onze stad niet meer zelf afsteken. Een pittig besluit. Want vuurwerk verbieden, niet alleen rond maar ook óp Oudejaarsavond, dat is bijna ondenkbaar. Dat gaat een stuk verder dan de wens om rond Oud en Nieuw veilig rond te kunnen lopen. Maar hoe langer ik erover nadenk, hoe beter ik het vind. De overlast wint het al jaren van de gezelligheid. Alle schade aan stad, mens, dier en milieu is eigenlijk onnodig. Want zonder vuurwerk is het ook leuk. Ik ben soms met Oud en Nieuw in het buitenland. Waar de vuurwerktraditie niet bestaat. Daar is de jaarwisseling ook speciaal. Er zijn genoeg manieren om de avond feestelijk aan te kleden. Zonder gewonden, schade, overlast en vervuiling.
We wennen er overigens vanzelf aan. Kijk maar naar het afscheid van zwarte Piet. Na alle commotie zijn regenboogpieten nu gewoon de norm. Het lijkt vaak lastiger dan het is. Oude gewoontes loslaten. Of dat nou roken is, drank, snoepen, je ex, zwarte Piet of vuurwerk. Tradities zijn van generatie op generatie overgeleverde gewoontes. Maatschappij-breed ingesleten. Die voelen of ze bij ons horen. Alsof we er recht op hebben. Omdat het er altijd al was. Dus houden we eraan vast. Ook als dat slecht voor ons is. Of voor een ander. Of niet meer van deze tijd. Omdat we nu beter weten. We blijven doen wat we altijd al deden. Maar alles went uiteindelijk. Elke verandering. Na weerstand komt acceptatie en dan weer, jawel: gewenning. De kinderen van nu missen straks niets. Die kennen helemaal geen zwarte Pieten. Of samen vuurwerk afsteken op straat. Zoals ze allang geen telefooncel meer kennen. Of een leven zonder internet. Dat heet vooruitgang. We slaan ze ook niet meer. Met of zonder roe. En dat was ooit ook traditie.
Einde vuurwerk dus. Amsterdam laat het definitief los. Al zal het wennen zijn. Tegengeluid genoeg nog. En handhaving te kort. Wie toch afsteekt, loopt risico op gevangenisstraf of een pittige boete. En er is een meldpunt. Minderjarigen krijgen Halt-straf. Vuurwerk kopen mag nog wel. Voor een landelijk verbod is nog niet voldoende draagvlak, maar de trend is gezet. Zonder eigen vuurwerk, toch een knalfeest, luidt de nieuwe slogan. In ieder geval gaat Amsterdam in 2023 een schone(re) toekomst in. Dat wens ik onze lezers ook. In de meest brede zin van het woord. En mocht u door het verbod wat centjes overhouden: IJopener kan uw donatie goed gebruiken in deze dure tijd. Zo houdt u ons wél in de lucht in het nieuwe jaar. Knallend en wel.
