Het woonprotest op 12 september in het Westerpark en op de Dam stemde even wat optimistischer. Maar hoe krijgt de samenleving uiteindelijk meer zicht en grip op de oorzaken van de wooncrisis en hoe komen we tot een begin van oplossingen?
Arie van Tol
Ook in Oost schrijdt de verkamering, het onttrekken van gezinswoningen aan de woningmarkt, voort, we schreven er eerder over in Dwars. Op de pagina hiernaast is er een voorbeeld van hoe waardestijging van huizen aanzet tot uitbreidingsexcessen. Verhuur aan toeristen van woonruimte mag dan door corona en maatregelen van de gemeente zijn teruggedrongen, uitgebannen is het nog lang niet. En het aantal twintigers dat geen betaalbare woonruimte kan vinden is schrikbarend hoog, de wachttijd op woningnet is meer dan tien jaar.
Ongetwijfeld hebben (o.a. buitenlandse en koninklijke) beleggers ook in Oost al veelvuldig hun slag geslagen. Huren zijn alleen op te brengen door expats of door kinderen van rijke ouders. De huizenprijzen blijven stijgen naar absurde hoogte. Starters moeten eindeloos veel geduld hebben of uitwijken naar ver buiten de stad.
Concreter worden of cijfers vinden bij bovenstaande algemeen aanvaarde feiten van de wooncrisis is moeilijk. Ook aan een meer diepgravende kritiek op het huidige woonbeleid waag ik me hier niet. Nee, ik beperk me op deze pagina tot de praktijk van een woningcorporatie in Oost. De drie deelonderwerpen – nieuwbouw De Eenhoorn, renovatie en sloop / nieuwbouw in Amsteldorp en Woonwijzer Oost – raken mijns inziens aan de wooncrisis, al gaan ze niet over de kern er van.
De Eenhoorn
Bouwen, bouwen, bouwen. Dat is wat Ymere heeft gedaan in het Eenhoorngebied. De 124 kleine, in slechte staat verkerende duplexwoningen in de Rudolf Dieselbuurt zijn gesloopt en er voor in de plaats gekomen zijn woonblokken van vier lagen. Ze ogen licht en fris, met veel buitenruimte. In de helft van de in totaal 330 nieuwe woonplekken, allemaal sociale huur, wordt al enige tijd gewoond. De komende maanden zullen ook de andere blokken worden opgeleverd. Toe te juichen valt dat Ymere uiteindelijk het plan 100 procent sociale huurwoningen terug te bouwen, heeft waargemaakt. Minder enthousiasme, maar kenmerkend voor deze tijd, valt op te brengen voor de grootte van de woningen: de meeste appartementen zijn niet of nauwelijks groter dan hun gesloopte voorgangers. Enkele kleinere gezinnen kunnen er terecht, maar verder vooral starters.
Gemeenschappelijk
Bijzonder aan het project De Eenhoorn zijn de gedeelde voorzieningen. De woningen hebben geen wasmachineaansluiting, er is een gemeenschappelijke wasruimte met wasmachine en drogers. Ook delen bewoners een lobby, een tuin en een fietsenstalling. Elke woning heeft wel een eigen keuken, sanitair en balkon. Ymere belooft verder een zeer energiezuinige woning. Elke woning heeft drie of vier zonnepanelen voor het opwekken van stroom. En er is een collectieve warmtepomp, een gasaansluiting is er dus niet. Een gevarieerde mix aan bewoners bewoont De Eenhoorn. Zo is er ook plaats voor bewoners die begeleiding krijgen van Philadelphia en HVO Querido.
Kosten
Of deze nieuwe sociale huurwoning bereikbaar is voor iemand met alleen een bijstandsuitkering is zeer de vraag. Heel duidelijk is Ymere op de website niet over de kosten, maar de huur zal ook bij de kleinste woning van 32 m² boven de € 600,- liggen. En hoe energiezuinig ook, de energiekosten zullen niet gering zijn. Maar vooral de servicekosten maken het project te duur voor de laagste inkomensgroepen.
Amsteldorp
Die laagste inkomensgroepen kunnen maar beter blijven waar ze zitten. Bijvoorbeeld in het westelijk deel van Amsteldorp, het dichtst bij het Amstelstation. Voor die wijk heeft Ymere al weer ruim anderhalf jaar geleden een voorlopig plan gelanceerd. Renovatie van het grootste gedeelte van de woningen, maar ook sloop van enkele blokken aan de randen. Om daar met hogere nieuwbouw meer sociale huurwoningen terug te bouwen. ‘Voor wie?’ is dan de logische vraag, ‘voor de huidige bewoners die honderden euro’s meer zullen moeten betalen, of voor de starters die genoegen (moeten) nemen met een kleine woning of toch eindelijk voor gezinnen die aangewezen zijn op betaalbare woningen?
Geen haast
Het plan heeft tot nog toe onrust – die niet de bedoeling was van Ymere – opgeleverd, een bewonerscommissie en de aankondiging van een technisch onderzoek en participatie. De gebruikelijke strijdige belangen van verschillende bewoners spelen ook hier een rol. De één is tevreden met wat ’ie heeft, al is dat een wat oud en krakkemikkig, maar zeer betaalbaar huis. De ander ziet met de komst van een sloopplan mogelijkheden om eindelijk eens aan een andere, misschien iets duurdere, maar ook betere woning te komen. En wat de te renoveren woningen betreft, als die renovatie niet tot huurverhogingen en te grote overlast leidt is iedereen daar natuurlijk voor.
De onrust lijkt nog niet geleid te hebben tot een daadkrachtige actieve groep bewoners die zich hard opstelt naar Ymere. En van haast en urgentie lijkt ook bij de corporatie geen sprake. Waarom zouden ze langer wachten met de renovatiewerkzaamheden? Er is toch geen twijfel over de toekomst van de woningen ‘binnen de randen’? Direct aan het werk, al was het maar in het kader van het klimaat: 1) nieuwe kozijnen met dubbelglas, 2) het isoleren van de gevel en het dak, 3) de ventilatie van de woningen verbeteren en 4) het schilderen van de buitenkant.
Woonwijzer Oost
Het verstrekken van algemene informatie gaat organisaties vaak beter af dan het geven van duidelijkheid bij concrete projecten, met name die over financiële aspecten. Zo hebben de woningcorporaties (waaronder dus Ymere), !Woon, Civic, Dynamo en stadsdeel Oost in september gezamenlijk voorlichtingsbijeenkomsten gegeven op de Brink en voor het Hoekhuis met als centraal thema ‘langer zelfstandig wonen 55+’. Het bijbehorende boekje heeft de titel site. De informatie gaat over verhuizen, verhuisregelingen, hulpmiddelen & woningaanpassingen, zorg aan huis, urgenties & regelingen, activiteiten en contact.
Vraag
Twee verhuisregelingen – van Groot naar Beter, van Hoog naar Laag – zijn in theorie bedoeld om oudere bewoners aan alternatieve passende woonruimte te helpen. Er komen daarmee vaak ruime woningen vrij voor gezinnen.
Mijn scepsis bij deze regelingen is groot. Ruim vijf jaar geleden bij een ingrijpende renovatie van het woonblok waarin ik woon, wilden buren van mij – resp. één- en tweepersoonshuishoudens – wel verhuizen uit hun erg grote woningen (waarin ze ooit met grote gezinnen woonden). Het aanbod dat hen werd gedaan was echter verre van aantrekkelijk. Dat ze kleiner zouden gaan wonen was de bedoeling, maar niet dat ze daarvoor dan ook meer huur zouden moeten gaan betalen. En het is toch niet vreemd dat mensen er wel aan hechten om in hun buurt te blijven wonen?
De vraag of er sinds vijf jaar geleden iets is veranderd kreeg een lauw en onduidelijk antwoord. En in het babbelcircuit hoor ik regelmatig dat de verhuismogelijkheden voor oudere bewoners nog altijd minimaal zijn. En dan is het ook nog zo dat als er ruime woningen vrij komen die niet voor gezinnen in de sociale sector worden, nee, de woningen worden duur verkocht. Wijs wonen betekent meestal blijven zitten waar je zit: betaalbaar en in je eigen buurt.
