Op IJburg staat wonen centraal. Het is gebouwd als een woonwijk, gebaseerd op de behoeften van het traditionele gezin. De plekken waar jongeren een beetje kunnen rondhangen zijn dicht bij huizen gebouwd. Het gevolg: veel overlastklachten van bewoners. Er is weinig ‘rommelruimte’ voor jongeren, zoals stadsdeelvoorzitter Carolien de Heer het noemt in een ingezonden brief in het Parool. Een fout die ook dreigt op de nieuwe eilanden.
Ruim 25 procent van de bevolking van IJburg is tussen de 0 en 17 jaar, landelijk gezien het hoogste percentage jongeren per vierkante kilometer. Het grote probleem is dat de wijk niet is ingericht op het grote aantal jongeren. En een ‘one size fits all’ aanpak werkt niet. Met alle woningen die in Amsterdam gebouwd worden, neemt de druk op de openbare ruimte toe. Op IJburg werden eerst woningen gebouwd, de openbare voorzieningen hobbelden er achteraan. Na een recessie en de financiële crisis werd er nog meer beknibbeld op de openbare ruimte en groen, waar immers weinig geld mee te verdienen is.
Jongeren hebben behoefte aan ruimte waar ze kunnen rondhangen zonder dat er op hun vingers gekeken wordt. Een afgelegen plekje, waar ze geen overlast veroorzaken. De schaarse plekken die aantrekkelijk zijn voor jongeren – het Joris Ivensplein, Ed Pelsterpark, de voetbalkooi bij basisschool Het Spectrum, het Theo van Goghpark en de Pampuslaan – liggen vlak bij dicht op elkaar gebouwde huizen. De omgeving werkt als klankkast, een gesprek wordt snel als lawaai ervaren. Voetballende kinderen als je net je baby naar bed wil brengen is dan nogal lastig.
Volgens Carolien de Heer worden bij de planning van wijken nog steeds dezelfde fouten gemaakt. ‘Neem het iconische Sluishuis, in het water gebouwd. Hoe aantrekkelijk is het om daar in de zomer vanaf de steigers een duik te nemen in het water. Helaas voor de jonge badgasten ervaren bewoners hier zoveel overlast van dat het stadsdeel dan weer veel inzet moet plegen.’
Na klachten over overlast op de Pampuslaan heeft het stadsdeel een leegstaand winkelpand gehuurd waar een organisatie activiteiten organiseert. Het aantal overlastmeldingen daalde van 311 in 2022 naar 39 een jaar later. Op twee andere plekken op IJburg begint het stadsdeel met dezelfde aanpak, ‘zonder dat daarvoor voldoende budget is. Stadsdeel Oost schraapt momenteel bedragen uit potjes voor veiligheid en buurtbudget om de situatie onder controle te houden.’ Die aanpak is gericht op adolescenten, voor jongere jongens is een andere aanpak nodig.
IJburg is een eiland. De Nesciobrug, de Amsterdamse brug en de Piet Heintunnel zijn barrières. Jongeren kunnen niet uitwijken naar een andere buurt om te sporten of een bioscoopje te pakken. Met de komst van de woningen op Centrumeiland, Strandeiland en Buiteneiland verdubbelt het aantal inwoners. En neemt de druk op de openbare ruimte toe.
Om succesvolle buurten in te richten moet volgens Carolien de doctrine ‘plankgas op woningbouw, de sociale structuur is van later zorg’ losgelaten worden. Zodat de lokale overheid niet de brokken moet opruimen die de urban planners aan de voorkant maken.
