De gemeenteraad wordt op 29 en 30 januari gevraagd in te stemmen met het uitbreiden van het sport- en parkeerterrein in het Diemerpark. Wie over de Nesciobrug fietst, die Diemen verbindt met IJburg over het Amsterdam-Rijnkanaal, is het allang opgevallen. Waar de Diemerzeedijk het Dick Hilleniuspad kruist, de zogenaamde ‘Nescioknoop’, is opgebroken. Er wordt gewerkt aan een nieuwe kruising, omdat verwacht wordt dat met de aanleg van IJburg Fase II nog veel meer fietsers van deze route gebruik zullen maken. Maar er speelt veel meer in het Diemerpark.
Anne-Mariken Raukema | Foto’s Kees Lakerveld, Leen Pauwels en Anne-Mariken Raukema
Drie keer per jaar krijg ik – net als honderden andere belangstellenden – de nieuwsbrief van de Vereniging Vrienden van het Diemerpark (VvhD). Nogal geschrokken van de inhoud, ga ik praten met Kees Lakerveld, samensteller en oprichter van de vereniging. En met Johan Vlug, tot voor kort lid van de Klankbordgroep Vernieuwing Diemerpark. Nog een bestuurslid van de Vereniging VvhD, Theo Borghouts, en een paar buurtbewoners zitten in deze projectgroep. Deze heet nu trouwens nogal modieus ‘werkatelier’, maar heeft in feite weinig zeggingskracht. Vergaderingen worden te laat uitgeschreven en niet zelden uitgesteld. En we weten allemaal wat van uitstel komt.

Behalve dat de voorrangssituatie op de ’Nescioknoop’ wordt aangepast, wordt er ook een lichtmast geplaatst. Goed voor de sociale veiligheid, maar past dit wel in een kwetsbaar natuurpark? Dat er alvast wordt gepreludeerd op uitbreiding van de sportvelden, lijkt voor de hand te liggen. Al zeven jaar wordt er gesteggeld over de uitbreiding van de bestaande sportvelden met één hockeyveld, één voetbalveld en drie oefenveldjes. Het parkeerterrein zou moeten worden uitgebreid tot maar liefst 90 parkeerplekken en een aantal ‘kiss&ride’-plekken. Om dat te kunnen realiseren zou het Jan Beijerpad moeten worden verlegd, wat grote consequenties heeft voor de beleving van de natuur in het park.
Desgevraagd zegt Jan-Bert Vroege, portefeuillehouder ‘parken’ in het stadsdeelbestuur van Oost (D66) hier het volgende over: ‘Het Diemerpark laat zich niet in een hokje plaatsen, want daarvoor is het te bijzonder en te divers. We noemen dit een natuurlijk en recreatief landschap. In de nieuwe visie onderscheiden we drie zones. In de kop is er ruimte voor intensief gebruik door sport en spel, cultuur in het openluchttheater en recreatie. In de romp is er ruimte voor wandelen en fietsen. Kun je struinen over kleine paadjes, zonnen op het strandje en is er veel ruimte voor honden om los te lopen. In de staart is er veel ruimte voor de natuur, maar kun je nog wandelen of fietsen op de paden.’ Kortom, vlees noch vis.
En wat betreft het lichtplan meldt Vroege dat er twee lichtmasten worden verplaatst, waarbij de armaturen worden vervangen door natuurvriendelijke exemplaren. De nieuwe armaturen moeten zorgen voor een bredere verlichting van het wegdek, waardoor een extra mast niet meer nodig is. Bovendien schijnt het licht hiermee minder in de omliggende natuur.
In eerdere overleggen van de klankbordgroep en de Projectgroep Vernieuwing Diemerpark is een lichtplan nooit ter tafel geweest. Later zou de gemeente beweren dat het plan met hen besproken is. De heren Vlug en Lakerveld wachten nu al bijna drie weken op hun vraag of er sowieso een lichtplan is. Omdat ambtenaren, noch bestuurders rechtstreeks vragen mogen beantwoorden – alles gaat via voorlichting – is de reactie dat er geen sprake is van een heus lichtplan, maar dat in de Visie Diemerpark staat dat er geen verlichting in het park wordt toegevoegd. Er wordt uitgegaan van het behoud van donkerte in het park, omdat dit beter is voor de natuur.
Dit betekent dat alle paden onverlicht blijven, met uitzondering van het Dick Hilleniuspad, omdat dit de doorgaande fietsroute naar de Nesciobrug is. ‘Er zijn op dit moment geen plannen om deze verlichting te vervangen, maar wanneer de verlichting op het Dick Hilleniuspad aan vervanging toe is, zal worden ingezet op een natuurvriendelijke oplossing. Later wordt meer duidelijk over de verlichting van het sportpark. Daarbij wordt ook gekeken naar nieuwe technieken en oplossingen die beter zijn voor de natuur’, aldus het stadsdeel.
Natuurpark of stadspark?
Binnen in het gemeentelijk apparaat lijkt men van mening dat het Diemerpark een natuurpark is, en geen stadspark, zoals het Oosterpark. In een natuurpark staat de natuur voorop. In een stadspark de mens. De hoeveelheid en verscheidenheid aan flora en fauna in het Diemerpark leidt ertoe dat het bescherming verdient. ‘Maar’, zo meent Johan Vlug, ‘de gemeente behandelt het steeds vaker als een stadspark.’ Als voorbeeld noemt hij de mogelijke uitbreiding van de sportvelden en parkeerplaatsen. ‘Het gaat om het uitbreiden van recreatieve functies. Een natuurgebied wordt geofferd voor stedelijke functies.’
Er zijn nog meer problemen. Zonder dat iemand vooraf was geïnformeerd is alle vegetatie onder een van de hoogspanningsmasten in de verruigde ARK-zone (ARK = Amsterdam-Rijnkanaal) plotseling weggehaald. Er ligt een broedwand voor ijsvogels. Onnodig grof en drastisch zijn bomen en struiken gekapt, takkenrillen vernield en een soort bouwweg aangelegd. Lakerveld en Vlug benaderden de Projectgroep Vernieuwing Diemerpark, die ook van niets wist. De gemeentelijke diensten gaven niet thuis. Het raadsel werd steeds groter, tot de aap uit de mouw kwam.
De ecoloog van Dolmans Landscaping, het externe bureau dat door de gemeente is ingehuurd voor het dagelijkse beheer van het park, wist te vertellen dat TenneT, de beheerder van het hoogspanningsnetwerk, de kapwerkzaamheden had uitgevoerd. Daarvan waren ze echter niet vooraf op de hoogte gesteld. TenneT, de beheerder van het hoogspanningsnetwerk, had de kapwerkzaamheden uitgevoerd. Een weinig fraai staaltje van gebrek aan regie van de lokale overheid, wat in het geval van het Diemerpark al jaren speelt.
Velen zullen zich de gang naar de stembus van 6 juni 2024 nog herinneren. Elke stemgerechtigde kreeg twee formulieren thuis: er kon worden gestemd voor het Europees Parlement en – dichterbij huis – het referendum over de Hoofdgroenstructuur, dat was raadgevend, niet bindend. Om het onnodig ingewikkeld te maken – en misschien wel de plannen erdoor te drukken – zou ieder met een ‘groen hart’ tegen de voorgestelde Hoofdgroenstructuur moeten stemmen, wat heel tegenstrijdig aanvoelde.
De vraag die de Amsterdamse kiezer moest beantwoorden was: ‘Bent u voor of tegen het voorgenomen raadsbesluit over de Hoofdgroenstructuur?’ Het gaat om het totaal aan groene gebieden en natuur in de stad dat door de gemeente wordt beschermd tegen bebouwing en ‘verharding’. Dat gebeurt in de zogenoemde Hoofdgroenstructuur. Die gaat van stadsparken tot Artis, begraafplaatsen, binnentuinen, wegbermen en zelfs het water in de stad wordt meegerekend. De initiatiefnemers van het referendum gebruikten voor deze groenrekentrucs de term ‘sjoemelgroen’.
‘Op basis van de uitkomsten van het referendum heeft de gemeenteraad besloten dat het nieuwe beleidsvoorstel voor de hoofdgroenstructuur niet verder wordt voortgezet’, zegt Vroege. ‘Dat betekent dat het huidige beleid uit 2011 gewoon blijft gelden en dat alle plannen daaraan worden getoetst totdat er nieuw beleid is. De plannen van het Diemerpark kunnen ook binnen dit huidige beleid van de hoofdgroenstructuur worden voortgezet.’ Kees Lakerveld is daar niet mee eens: ‘Volgens het huidige beleid kunnen er niet meer sportvelden komen dan er nu liggen’.
In de ogen van Lakerveld en Vlug is hier sprake van een valse truc. De huidige sportvelden beslaan nu 5,4 ha. In de oorspronkelijke plannen zou het om 4,7 ha. gaan. Het nieuwe plan – maar afgewezen door het referendum – spreekt van maar liefst 11,6 ha. En nu zouden ze uitkomen op 7,7 ha.
Iedereen, raadslid of niet, is er voor dat kinderen moeten kunnen sporten. Die wind waait in de grote coalitiepartijen: D66, PvdA/GL en de VVD. Alleen de kleinere partijen – PvdD en SP – lijken ook oog voor de natuur te hebben, en hebben dan ook verschillende moties en amendementen ingediend.
Het stadsdeel is van mening dat door de groei van IJburg de druk op het park toeneemt. Dat er is gekozen voor een beperkte uitbreiding met twee extra sportvelden. Dat dit niet voldoende is om volledig te voldoen aan de toenemende behoefte, daarvoor zouden vier extra velden nodig zijn. En dat dit de laatste uitbreiding is. Er zullen na deze uitbreiding niet meer sportvelden komen in het Diemerpark.
‘Door de groei van IJburg neemt de druk op het Diemerpark toe’, reageert stadsdeelbestuurder Vroege. ‘Er is gekozen voor een beperkte uitbreiding met twee extra sportvelden. Dit is echter niet voldoende om volledig te voldoen aan de toenemende behoefte, daarvoor zouden vier extra velden nodig zijn. Dit is de laatste uitbreiding, er zullen na deze uitbreiding niet meer sportvelden komen in het Diemerpark.’ Echter, dit werd bij de uitbreiding tot de huidige zes velden ook gezegd.
Het venijn zit – zoals vaker – in de staart. De nieuwe omgevingswet biedt de mogelijkheid dat het college van Burgemeester en Wethouders aan de gemeenteraad (het hoogste orgaan!) om een machtiging. Dan hoeft het omgevingsplan niet ook nog eens in de gemeenteraad te worden besproken. Vooral raadsleden van kleine partijen hebben meerdere portefeuilles en moeten zich door dikke pakken papier heen lezen. Lakerveld: ‘En als je als raadslid bijvoorbeeld in Nieuw-West woont, ken je het Diemerpark misschien niet, en je wilt toch dat er sportgelegenheid voor kinderen en bijbehorende parkeerplaatsen komen.’
Gaandeweg wordt duidelijk dat – als je je als burger inzet voor het behoud van natuur – je steeds meer te maken krijgt met ‘aanpalende’ beleidsterreinen. Zoals het huisvestingsplan sport. Dit werd in januari 2019, nu vijf jaar geleden, aangenomen. Het beleid werd gebaseerd op de wachtlijsten van de sportverenigingen, wat een beetje merkwaardig is. Maar gekker is dat er geen formele inspraakrondes aan vooraf gingen en er geen bezwaarprocedure mogelijk is. Als burger heb je dus het nakijken.
Elke bestuurder van een sportvereniging weet dat je met twee of drie velden een financieel gezonde vereniging niet kunt draaien. Johan Vlug: ‘Dit schaalprobleem van de gemeente Amsterdam leidt bij veel sportverenigingen tot financiële problemen.’ Op het aan te leggen nieuwe Strandeiland is voorzien in slechts twee voetbalvelden. ‘De gemeente plant niet consequent. Dat heeft natuurlijk alles te maken met de idioot hoge prijzen van de grond hier’, constateren beide heren wat wrang.
Wie de nieuwsbrief van de Vrienden van het Diemerpark wil ontvangen, stuurt een berichtje naar [email protected]
Check www.vriendenvanhetdiemerpark.nl