Reinier van Dantzig is lijsttrekker van D66 bij de komende gemeenteraadsverkiezingen. De afgelopen vier jaar was hij fractievoorzitter van zijn partij in de gemeenteraad. Inmiddels maakt D66 al weer acht jaar deel uit van de coalitie die de stad bestuurt.
Arie van Tol | Foto Frank Schoevaart | Dwars
Het verkiezingsprogramma van D66 heeft de titel Vrijheid in verbinding. Welke kernboodschap ligt erin vervat? Reinier van Dantzig brandt direct los: ‘Er zijn momenteel een aantal crises gaande, lange termijn crises. De stad Amsterdam staat onder druk. De gevolgen van corona zijn enorm, de klimaatcrisis is zeer dreigend, er is een gigantisch woonprobleem. Met genoemde en andere problemen worden de vrijheid, maar ook de verbinding tussen burgers nogal op de proef gesteld. D66 wil met radicale progressieve veranderingen de crises te lijf én die vrijheid van en verbinding tussen mensen weer versterken.’
We spreken elkaar live in een zaal van de Stopera. Het gebouw is zo goed als uitgestorven. Veel van de politieke, bestuurlijke en ambtelijke activiteiten gebeuren voornamelijk digitaal.
Van Dantzig benadrukt de ernst van de huidige situatie: ‘We staan op een kantelpunt. We kunnen niet gewoon doorgaan. Er moeten radicale besluiten worden genomen, en vooral moet er scherp toegezien worden dat de uitvoering van die besluiten snel ter hand wordt genomen.’
Daken benutten
‘Er is nooit eerder zo’n groen college geweest in Amsterdam. Er is 150 miljoen euro extra vrijgemaakt voor duurzaamheid. Kortom, geld voor uitvoering van maatregelen is er maar die uitvoering moet veel beter. Er zijn nog heel veel slecht geïsoleerde woningen, de komende jaren moeten gemeente, corporaties en particuliere verhuurders zorgen dat er niet één woning niet aangepakt wordt. De bestaande voorraad woningen moet duurzame daken krijgen: of zonnepanelen of groene daken. En alle nieuwbouw moet voldoen aan strenge duurzame normen.’
Geen dak mag onbenut blijven
Van Dantzig is stellig, vindt dat de tijd van vrijblijvendheid voor nieuwbouw voorbij is. Daarnaast wil hij de Amsterdammers meenemen in de transitie: ‘We moeten de deuren langs, om mensen te overtuigen dat we echt van het gas af moeten. De daken langs: geen dak mag onbenut blijven. Als we het op zijn beloop laten is dat de ondergang van Amsterdam, binnen acht jaar. En ook het organiseren van de transformatie van gas naar andere warmtebronnen zal beter moeten, sneller moeten, minder stroperig.’
Windmolens
‘Ook als we alle daken in Amsterdam hebben voorzien van zonnepanelen is dat nog veel te weinig. Windenergie is ook erg noodzakelijk. Natuurlijk mogen windmolens niet leiden tot gezondheidsproblemen. Maar er zijn plekken waar ze geen kwaad kunnen, behalve dat ze niet mooi zijn. Er is een afwegingskader in de maak en ik verwacht definitieve besluitvorming van het nieuwe college.’
In het kader van duurzaamheid is D66 ook voor schoon vervoer, voor het verder weren van vuile motoren en het doortrekken van de Noord Zuid lijn naar Schiphol. Als het over Schiphol gaat is Van Dantzig terughoudender: ‘Groeien kan niet langer, dat is zeker. Maar het economische belang is groot. Het is heel slecht voor het klimaat, ja. Maar het is wel de meest duurzame luchthaven. Wij willen niet dat het een soort zweefvliegcentrum wordt. Om mensen een alternatief te bieden, zet D66 zich in voor betere internationale treinverbindingen door heel Europa. ’
Tot slot laat Van Dantzig bij dit onderwerp de term groene bedrijvigheid vallen: ondernemers moeten gestimuleerd worden flink duurzamer te worden.
Onderwijs
Het huidige college van Groen Links, PvdA, SP en D66 heeft ook flink geïnvesteerd in onderwijs. Dat mag toch vooral een succes heten voor D66, dat dus de onderwijsambitie in Amsterdam al acht jaar weet waar te maken. Maar het lerarentekort dan, daar is toch weinig verbetering te bespeuren? Van Dantzig beaamt dat: ‘Helaas, het probleem van het lerarentekort is niet opgelost. De gemeente heeft er ook maar een beperkte verantwoordelijkheid voor. Maar bijvoorbeeld het met voorrang verzorgen van huisvesting voor leerkrachten loopt nog niet soepel genoeg. De pluspunten in het onderwijs zijn met name de versterking van schoolteams, de komst of terugkeer van klassenassistenten, van conciërges en van vakleerkrachten als bijvoorbeeld de gymleraar.’
Wooncrisis
Als landelijk het woningtekort al tot grootste probleem wordt verklaard, dan geldt dat zeker ook voor Amsterdam. Partijen erkennen natuurlijk allemaal dat de nood onaanvaardbaar hoog is, maar verschillen in het benadrukken van een doelgroep. D66 neemt het vooral op voor de middeninkomens.
Van Dantzig: ‘Er zijn accentverschillen tussen de politieke partijen. Maar het punt is simpelweg dat huizen die vrijkomen in de koop- dan wel huursector alleen betaalbaar zijn voor rijke mensen. De afgelopen bestuursperiode zijn er 50.000 woningen bij gekomen. Dat is een recordhoeveelheid. De ambities voor de komende jaren zijn ook hoog. Maar de uitvoering staat onder druk: vanwege het tekort aan bouwvakkers, tekort aan heipalen en de stikstofbeperkingen.’
Oplossingen
Reinier van Dantzig rept van een aantal variabelen waar wellicht een deel van de oplossing van het Amsterdamse woningtekort ligt: ‘De gemiddelde woningprijs van een nieuwbouwwoning zou lager kunnen als ontwikkelaars met minder rendement tevreden zijn. Dat is geen onbegaanbare weg voor bijvoorbeeld institutionele beleggers als de pensioenfondsen. Maar dan is ook een beweging van de gemeente wenselijk: door als het ware met een lagere grondprijs de woningbouw te subsidiëren. Zelf een aandeel nemen om woningen te ontwikkelen is een andere mogelijkheid. Zelfbouw stimuleren. Het anti-speculatiebeding toepassen. Verder is veel meer wonen op het water een aanlokkelijke optie.’
‘En dan iets heel anders: de verdeling van de huidige voorraad woning, de wijdverbreide mismatch. De ouderen in een grote gezinswoning versus de gezinnen van vier in een te kleine en te dure huurwoning. Er is veel meer ambitie nodig bij het aanpakken van die scheefgroei.’ Het optuigen van een eigen gemeentelijke corporatie, een idee van GroenLinks, vindt hij verre van verstandig: ‘De gemeente moet niet willen concurreren met de bestaande corporaties, ze moet ze aansporen tot actief en duurzaam bouwen, beheer en onderhoud.’
Opkoopbescherming
Ook D66 is blij dat het grootschalige opkopen van woningen over enkele maanden in heel Amsterdam aan banden gelegd gaat worden. Maar waarom gaat er een grens getrokken worden bij het bedrag van € 512.000,-? Boven die grens kan een belegger nog altijd wel meedingen naar de koop van een pand en het duur verhuren en/of verkameren. Van Dantzig: ‘Het betekent dat 60 procent van de woningen beschermd wordt tegen opkoop, dat is een aanzienlijk gedeelte. Ik had ook liever een zo hoog mogelijk bedrag gezien. Maar de juridische haalbaarheid is hier in het geding. Dat een wethouder van SP-huize niet voor een hoger bedrag ging zegt waarschijnlijk genoeg. De verordening moet wel overeind blijven bij de rechter.’
Slechts enkele van de vele onderwerpen zijn in dit artikel de revue gepasseerd. Tijdens ons gesprek kwamen ook nog de lokale democratie en het toerisme ter sprake. In het verkiezingsprogramma Vrijheid in verbinding kunt u veel meer lezen over de standpunten van D66.
Op donderdag 24 februari om 20.00 uur is Reinier van Dantzig één van de gasten bij de talkshow Dwars door Oost in de Jungle.
