Home Overzicht Het verhaal van Phil Spector: Wall of Sound

Het verhaal van Phil Spector: Wall of Sound

0

Elke maand selecteert oost-online journalist Lewis Daniels een single of lp die onder bijzondere omstandigheden is opgenomen. Muziek waar een verhaal achter zit, nummers waar ‘iets mee is’. In de aanloop naar het einde van deze serie gaan de laatste drie artikelen over personen die vooral op de achtergrond grote invloed hadden. Deze maand Phil Spector, grondlegger van The Wall of Sound.

Afgelopen decennia kwam de persoon Phil Spector (1939-2021) vaker in het nieuws dan zijn rol in de muziek. In de jaren ’60 en ’70 leidden zijn producties de hitlijsten. The Ronettes, John Lennon, The Righteous Brothers, Ike& Tina Turner, The Ramones en veel andere artiesten  zijn allemaal onlosmakelijk verbonden met de gitaar spelende muziekproducent, die in 2009 werd veroordeeld voor doodslag.

Lewis Daniels

Phil Spector komt uit een arm gezin in de New-Yorkse wijk The Bronx. Zijn voorouders zijn Joods-Russische immigranten. Op 9-jarige leeftijd verliest hij zijn vader die door hoge schulden zelfmoord pleegt. Het achtergebleven gezin verhuist naar Los Angeles. Spector, die een absoluut gehoor heeft, speelt als tiener in bands. In 1958 schrijft hij voor zijn band The Teddy Bears To Know Him Is To Love Him, dat is afgeleid van de tekst op de grafsteen van zijn vader, To know him was to love him. Het nummer wordt een grote hit en is vaak gecoverd. The Beatles doen dat in 1961, Amy Winehouse in 2006. Dolly Parton zingt het samen met Emmylou Harris en Linda Rondstadt voor hun gezamenlijke lp Trio uit 1988.

The Ronettes, een van girlgroepen die Spector produceerde.

De opvolgers van To Know Him Is To Love Him verkopen slecht. In 1959 heft Spector de band op en richt zich op studiowerk. Eerst bij muziekproducenten Lester Sill (1918-1994) en Lee Hazlewood (1929-2007), daarna bij het succesvolle producersduo Leiber and Stoller. Twee jaar later werkt hij weer voor Lester Sill en produceert hits van zangers Johnny Nash (1940-2020) en Gene Pitney (1940-2006). Samen met Jerry Leiber (1933-2011) schrijft hij Spanish Harlem voor soulzanger Ben E. King (1938-2015). De versie van Aretha Franklin (1942-2018)  uit 1971 wordt ook een enorme hit. Het zelf samenstellen van bands zoals The Ronettes, The Righteous Brothers  en The Crystals en de bezetting daarvan met elkaar uitwisselen bevalt Spector beter. Met name zangeres Darlene Love zet hij regelmatig in. Najaar 1963 verschijnt het alom geprezen album A Christmas Gift for You from Phil Spector, waarop alle artiesten in zijn stal aan meewerken.

The Wall of Sound

Begin jaren ’60 schikken de meeste muziekproducers zich naar de wil van platenbazen, die zo min mogelijk muzikanten bij een opname willen om de kosten laag te houden. Spectors werkwijze gaat regelrecht tegen hun beleid in en zet hiermee de muziekproducent op de kaart. Hij richt er zelfs samen met Lester Sill een eigen label voor op dat naar beide voornamen is vernoemd, Philles Records. Spector produceert vooral singles, het liefst in mono omdat zijn manier van opnemen zo het best tot zijn recht komt. Zijn producties zijn uniek en herkenbaar door een vol, diffuus geluid, The Wall of Sound. In de orkesten die hij rondom de zangers bouwt, gebruikt hij (toen nog) voor rockmuziek ongebruikelijke instrumenten zoals de piano. Meerdere slagwerkers spelen door elkaar.

Spector (midden) in de Gold Star Studios met het Modern Folk Quartet in 1965.

Andere kenmerken van The Wall of Sound zijn lange tonen, een zware bassdrum, leadzang die niet luider klinkt dan de achtergrondzang en constant geneurie op de achtergrond. Spector werkt in ruimtes met stenen muren voor een harde echo. Door de mixtechniek is het geluid zo egaal dat alleen mensen met een zeer scherp gehoor alle instrumenten herkennen. Goed herkenbare voorbeelden van The Wall of Sound zijn Be My Baby van The Ronettes en You’ve lost that lovin’ feelin van The Righteous Brothers. Beide nummers draaien niet om de zang, maar om het geheel met massale, bombastische  – volgens sommigen kerkelijke – geluiden. Spector noemt zijn aanpak een ‘Wagneriaanse benadering’ van rock-’n-roll.

Het duurt even voordat The Wall of Sound navolging heeft bij andere artiesten, Spector houdt zijn werkwijze geheim en andere producers hebben de techniek niet meteen door. Michael B. Tretow, producent van de Zweedse groep ABBA komt met een eigen variant van The Wall of Sound. Meerdere opnames met dezelfde instrumenten zijn samengevoegd en de zang wordt iets versneld afgespeeld. Deze ‘overdubbing’ is veel goedkoper dan de methode van Spector, waarvoor veel instrumenten nodig zijn.

Hoogtepunt van Wall of Sound is River Deep – Mountain High van Ike & Tina Turner, dat Spector als zijn beste werk beschouwt. Tijdens de productie ontdoet hij zich op bijzondere wijze van Ike Turner (1931-2007), die zich zeer dominant opstelt. Een contract bepaalt dat de single en het album aan de zanger en zijn echtgenote Tina toebehoren, maar Ike mag niet de bij studio-opnames aanwezig zijn. Op de plaat is alleen Tina Turner te horen, ondersteund door The Wall of Sound.

River Deep – Mountain High is ook Spectors grootste teleurstelling. In de VS wordt het nummer niet de grote hit waar hij op hoopt. Radiostations kunnen het nummer niet plaatsen, destijds zou het te zwart zijn voor een wit radiostation en te wit voor een zwarte zender. De single komt niet verder dan de 88e plek, wat Spector als een afgang ziet. In Engeland haalt het nummer de derde plaats.

Spector stopt met Philles Records, trekt zich terug uit de openbaarheid en werkt alleen nog in opdracht. In 1968 trouwt hij met Veronica ‘Ronnie’ Bennett, de leadzangeres van The Ronettes. Twee jaar later bewerkt hij met veel kunst en vliegwerk de Get- Get Back-sessies om de productie van het laatste Beatle-album  Let it Be te voltooien. De band is dan al uit elkaar. De nummers horen bij een gelijknamig, afgebroken filmproject. Beatle-frontman Paul Mc Cartney is ontevreden over het resultaat en brengt in 2003 Let it Be… Naked uit, waarop Spectors bijdragen zijn weggelaten.

Excentriekeling

Het huwelijk van Spector is slecht. Bennett voelt zich gevangen. Zonder toestemming van haar man mag ze het huis niet verlaten, bellen of contact met vrienden hebben. Spector wil haar niet helpen met een solocarrière. Het stel scheidt in 1974.

Door zijn bizarre gedrag leeft Phil Spector vaak op gespannen voet met zijn omgeving. Zijn genialiteit botst voortdurend met zijn gekte. Tijdens de opname van You’ve lost that lovin’ feelin moet Bobby Hatfield (1940-2003) lang wachten op zijn zangpartij. Hij vraagt zich af hoe de tussentijd door te komen. Spectors antwoord, ‘Take your money to the bank’, is typerend voor zijn karakter. Als het nummer klaar is, haalt de producer zich woede van radiozenders op de hals. Singles duren in die tijd zo’n tweeëneenhalve minuut. Om er zeker van te zijn dat You’ve lost that lovin’ feelin wordt gedraaid, verzwijgt Spector dat de speeltijd op veertien seconden na vier minuten is. Hiermee schopt hij de programmering in de war, een nummer voortijdig afbreken is dan nog uit den boze.

Ernstiger zijn de vermoedens dat Spector jonge vrouwen manipuleert. Tijdens opnames heeft hij een geladen pistool bij zich. Dit kost voormalig Beatle John Lennon (1940-1980) bijna zijn gehoor. Door onenigheid bij het maken van het album Rock ’n’ Roll lost Spector vlakbij Lennons oor een schot. Leonard Cohen (1934-2016) jaagt hij op met een kruisboog als de twee aan Death of a Ladies’ Man werken.

 Roemloos ten onder

Drank, drugs en incidenten spelen Phil Spector steeds meer parten. In de jaren ’80 trekt hij zich terug uit de muziek en wordt het stil rondom de markante songwriter. In 1994 schrijft hij een brief om te voorkomen dat The Ronettes in aanmerking komen voor opname in The Rock and Roll Hall of Fame. Hij vindt dat het zangtrio onvoldoende bijdroeg aan de muziek. Ingewijden vermoeden dat er ook sprake is van oud zeer over Ronnie Bennett, dan al twintig jaar de ex van Spector. The Ronettes – Ronnie Bennett voorop –  slepen Spector in 2002 voor de rechter omdat die hen tijdens hun samenwerking te weinig zou hebben betaald. Ze krijgen niet de gevraagde miljoenen, wel een ton per persoon.

Een samenwerking met Celine Dion in 1995 mislukt. Spector krijgt ruzie met haar productieteam. In 2003 zou hij het album Silence Is Easy van de Engelse band Starsailor produceren. Na twee nummers wordt hij ontslagen wegens te grote verschillen van inzicht (lees: conflicten) met de band.

Februari 2003 is Spector terug op de voorpagina’s. In zijn huis schiet hij actrice Lana Clarkson (1962-2003) in de mond. Zijn chauffeur ziet hem met het pistool uit huis komen. Tegen hem zegt Spector dat hij denkt iemand te hebben vermoord. Later verklaart hij in Esquire dat Clarkson een toevallige zelfmoord pleegde. Hij komt vrij op borgtocht. Maart 2007 begint zijn proces. Spector draagt opvallende kostuums en pruiken in de rechtszaal. Zijn verweer is dat Clarkson, die hij die avond in een nachtclub leerde kennen, zijn pistool wilde kussen. Tijdens de rechtszaak blijkt dat Spector eerder al vier vrouwen met een pistool bedreigde. Twee jaar later wordt hij schuldig bevonden aan doodslag en veroordeeld tot minimaal negentien jaar cel en maximaal levenslang. Sinds 2013 gaat het slecht met zijn gezondheid en verblijft hij vooral in het gevangenisziekenhuis. Hoewel zijn hand al jarenlang trilt, blijft onduidelijk of Spector de ziekte van Parkinson heeft. Begin 2021 sterft hij – volgens zijn dochter – aan de gevolgen van Covid-19.