Home Dwars nieuws ‘Je kunt geen twee heren dienen’

‘Je kunt geen twee heren dienen’

0

Kunstenaar Jeanne Bieruma Oosting (1898-1994) koos voor de kunst, niet  voor een huwelijk. Zij werd geboren in een tijd waarin zij als vrouw niet de vrijheid kreeg om te doen wat ze wilde: kunst maken. Een lettertegel bij Oosterpark 76 markeert haar voormalige woning.

Anna ten Bruggencate

Tijdens Jeanne’s leven kreeg haar werk veel lovende kritieken. Daarna verdween de naam Jeanne Bieruma Oosting uit de kunstgeschiedenis. Een in 2021 verschenen biografie en een serie tentoonstellingen in 2022 tonen het grote kunstenaarschap van ‘Oosting’ – zoals ze signeerde – en haar strijd om als vrouw met een beroep erkenning te krijgen.

Doorbraak

Jeanne Bieruma Oosting was afkomstig uit een rijk Fries geslacht. Ze groeide op in de Achterhoek. Als kind al had Jeanne oog voor haar omgeving. De benauwende sfeer thuis – haar ouders hadden een slecht huwelijk – kon ze ontvluchten door in de landelijke omgeving rond te dwalen. Waarbij haar schetsboek en aquareldoos nooit ontbraken. Ze volgde verschillende opleidingen, maar de doorbraak kwam na haar periode in Parijs. Oostings kunst kenmerkt zich door uiteenlopende onderwerpen en technieken. Vooral haar grafische werk oogstte veel lof.

Schilderswoede

Jeanne voelde zich soms opgescheept met haar ‘schilderswoede’, met het talent dat ze bezat. Die drijfveer was zo intens dat ze er alle luxe voor liet varen. Jeanne kreeg namelijk geen toelage van haar vader omdat ze zich niet schikte naar zijn ideeën over vrouwen. ‘Mijn vader heeft altijd het gevoel gehad: ze is mislukt, dat wordt niks.’ Haar leven is een illustratie van de in die tijd geldende tweespalt tussen vrouwen en mannen. Vrouwen moesten trouwen, kinderen krijgen en een huishouden voeren. Ze telden niet mee als volwaardige burgers. Jeanne wist hierdoor: ‘Je kunt geen twee heren dienen’ en koos voor de kunst.

Oosterpark

Na verschillende woonplaatsen kwam Jeanne tenslotte terecht in Amsterdam. In 1959 belandde ze in een benedenwoning aan Oosterpark 31. Het licht was te slecht en lekkages zorgden voor veel ergernis. Maar ze voelde zich meteen thuis in de buurt. Toen haar ouders waren overleden, had ze in 1964 eindelijk geld om twee eigen huizen te kopen. Ze kocht buitenhuis Het Elger in Almen en haar domicilie in Amsterdam werd Oosterpark 76. De bovenste twee etages richtte ze in voor zichzelf en als atelierruimte. Het Oosterpark bleek een bron van inspiratie, zoals bij meer kunstenaars (George Breitner en Willem Witsen hadden ook een atelier aan het Oosterpark). Ze kon uit haar raam goed uitkijken op het dagelijkse leven van het park, waarin net als nu drukte en stilte elkaar afwisselden.

Zelfportret met palet – Jeanne Bieruma Oosting (Fries Museum).
De zomer van Jeanne

Biografe Jolande Withuis probeert in ‘Geen tijd te verliezen’ een verklaring te geven waarom Jeanne Bieruma Oosting in de vergetelheid is geraakt. Vrouwelijke kunstenaars kregen tot voor kort sowieso minder aandacht dan hun mannelijke collega’s. Het ‘vrouwelijke’ in de kunst van Oosting werd nogal eens benadrukt, zoals haar onderwerpen bloemen, interieurs, landschappen. Terwijl ook opvallende naakten en grimmige voorstellingen in haar oeuvre zijn te vinden. Door postuum verschenen artikelen en keuze van werken in exposities, ontstond een beeld van een keurige vrouw van goede afkomst die aardig kon schilderen.
Maar zij was een vooruitstrevende intelligente vrouw, die in haar tijd terecht internationale faam had met haar kunst. Gelukkig krijgen we deze zomer de kans om leven en werk van Jeanne Bieruma Oosting te leren kennen.

Biografie Jolande Withuis, Geen tijd te verliezen, De Bezige Bij 2021 | Overzicht van exposities www.dezomervanjeanne.nl