Geleerden en straatnamen in de Watergraafsmeer. Dat is de weinig verrassende, maar meest typerende titel van de speciale Dwars-uitgave die begin oktober verscheen. In een 64 pagina’s tellende krant zijn 28 afleveringen gebundeld van de rubriek waarmee Robert van Andel de afgelopen vier jaar pagina 7 van Dwars vulde.
Arie van Tol | Foto’s Eddy Ellert
Aan de verhalen van Robert waarin de lezer zich afwisselend door uitvindingen en straten slingert, zijn interviews met bewoners toegevoegd. Frans van Lier heeft met de korte maar krachtige teksten daarvan de krant verluchtigd. De fotografische inbreng van Henk Pouw is een al even welkome aanvulling op de informatieve kern van de bundeling. De vormgeving van Ron de Wit deed de rest: er is een fraaie eenmalige krant gemaakt!
Via het lot
Of uitvindingen regelmatig gepaard zijn gegaan met een element van toeval lijkt me vrij zeker. Dat Robert is gaan schrijven voor Dwars heeft in ieder geval een bijzondere oorsprong. Bij een van de zeldzame prijsvragen die Dwars wel eens uitschrijft – het ging in dit geval zo’n vijf jaar geleden om het kennen van (oude) gebouwen in Oost – won Robert. Uit meerdere inzendingen met alle antwoorden goed werd hij via het lot aangewezen als winnaar.
‘Met een naam krijgt een straat een identiteit’
De winnaar werd uitgenodigd de prijs in ontvangst te komen nemen bij een informele redactiebijeenkomst van Dwars op het terras van Q-Factory. En zo betraden Robert en zijn vrouw Winnie het Dwarsdomein. In het gesprek na de prijsuitreiking vertelde Robert over wat hij zoal deed sinds zijn werk als kinderarts er door zijn pensioen (deels) op zat. De wetenschap boeide hem, hij verhaalde er over aan buurtgenoten. Afijn, daar en toen is de kiem gelegd van de rubriek en de speciale krant Geleerden en straatnamen in de Watergraafsmeer.
Ontstaansgeschiedenis
Het idee om afleveringen van een rubriek uit Dwars samen te brengen in een bundel is verre van nieuw. Al zijn lang niet al die ideeën ten uitvoer gebracht. Gedichten en verhalen van Méland Langeveld zijn in een boekje vereeuwigd nadat (en voordat) ze in Dwars verschenen. En recent zijn columns van Carolien van Welij in een boekje uitgegeven.
Met het idee van een boekje, of misschien eerder een boek gezien de hoeveelheid tekst die er al was, begon het ook rond de straatnamen. Twijfels waren er natuurlijk over haalbaarheid: zouden er voldoende exemplaren verkocht kunnen worden om uit de kosten te komen. Wat viel er te verwachten, financieel en qua aantallen? De aarzelingen bleven, onder andere door corona nog langer.
Tot geopperd werd dat een krant wellicht een minder risicovolle onderneming zou zijn bij het bundelen van de wetenschappelijke verhalen. Niet alleen minder risicovol, maar ook origineel en betaalbaar zou zo’n speciale uitgave kunnen zijn. En zo is er uiteindelijk toch uitvoering gegeven aan het idee ze te bundelen: de afleveringen van Geleerden en straatnamen in de Watergraafsmeer.
Experiment
In aanwezigheid van familie en vrienden van Robert, van door Frans geïnterviewden en van vrijwilligers en vrienden van Dwars werd de krant op 2 oktober feestelijk ten doop gehouden in café-restaurant Polder. De makers kregen enkele vragen voorgeschoteld. Zo mocht fotograaf Henk Pouw zeggen welke straat hij het meest fotogenieke karakter vond hebben. Een uitgesproken oordeel had hij niet, al noemde hij wel de Linnaeusstraat en de Nobelweg. Interviewer Frans van Lier vond het verhaal van Richard Pakker het meest bijzonder. Al meteen op pagina 4 is te lezen over de man die sinds zijn vijfde op hetzelfde adres in de Linnaeusparkweg woont, al 85 jaar!
Ron de Wit vertelde hoe hij als vormgever met heel veel plezier vergroeid is geraakt met Dwars. ‘En ja, deze speciale uitgave is ook heel mooi geworden. Een interessant experiment: is bij bundeling de krant een alternatief voor een boek?’
Robert van Andel werd gevraagd iets te zeggen over professor Vincent Icke die het voorwoord schreef: ‘Hij was en is mijn gedroomde voorwoordschrijver. Als wetenschapper heeft Vincent Icke een enorme bewondering voor Christiaan Huygens. Ook zijn inzet en liefde voor didactische popularisering van de natuurwetenschap spreekt me enorm aan.’ In zijn voorwoord betoogt de professor hoe een straat een identiteit krijgt met een naam, en hoe dit in schril contrast staat met de nummering van straten in de VS.
Ezelsbrug
Welke uitvinder zou hij zelf hebben willen zijn, is de vraag die Robert vervolgens krijgt voorgelegd. Natuurlijk gaat er enige seconden denkwerk vooraf aan het antwoord: ‘Ik denk niet direct aan een uitvinding. Ik zou de relativiteitstheorie van Einstein beter willen begrijpen.’
Mijn Vader Aapt Mijn Juf Susan Urenlang Na: op pagina 10 en 11 is te lezen welke ezelsbrug verscholen is in deze acht woorden. De didactische mogelijkheden van zijn verhalen zijn voor Robert van groot belang. Het is ook waarom hij de eerste exemplaren van Geleerden en straatnamen in de Watergraafsmeer wil uitreiken aan zijn kleinkinderen.
Julius kon er niet bij zijn, maar kleinkinderen Thijmen, Evi en Noa nemen elk een krant in ontvangst van Robert. Met een luid applaus en fotoapparaten in de aanslag gaat het officiële gedeelte van de middag over in het informele: drankjes, hapjes, geroezemoes en geanimeerde gesprekken.
Geleerden en straatnamen in de Watergraafsmeer.
De krant is te koop voor slechts € 7,50 bij de Linnaeus Boekhandel en copyshop Helmholtzstraat. Voor € 10,- is ’ie te bestellen via [email protected], dan wordt hij bij u thuis bezorgd – te betalen aan de deur of vooraf via NL63 ASNB 0706 8038 17 t.n.v. A.J. van Tol. U heeft dan een fraaie bewaareditie van Dwars én steunt de buurtkrant financieel.
In de krant zijn we helaas vergeten een soort handleiding mee te geven aan de lezer. Hier geven we die alsnog.
De krant hoeft niet van voor naar achteren te worden gelezen. Het kan ook ‘hinkstapsprongsgewijs.’ Belangrijke richtingwijzer daarbij is pagina 62 met het overzicht op alfabet van alle in de krant voorkomende straatnamen van geleerden, een verwijzing naar de pagina’s waar de naam is te vinden en een verwijzing naar de middenpagina’s 32 en 33 waar een kaart van de Watergraafsmeer is afgedrukt met zes buurten.
Als u bijvoorbeeld geïnteresseerd bent in Ingenhousz of Ingenhouszhof vindt u op pagina 62 dat er over geschreven wordt op pagina 42 en 58. En er is aangegeven dat het in gebied 4, ofwel Jeruzalem, is terug te vinden op de kaart.
