Leesclub sinds 1990

Het 15e interview met een leesclub. De leesclub startte in 1990 en bestaat alleen uit vrouwen. Veel ervan zijn al lang lid. Er worden romans en ook auto-fictie gelezen; bijna altijd boeken door vrouwen geschreven en vaak van jonge schrijfsters. Soms worden boeken aangereikt door hun volwassen kinderen. Evelien Polter, schrijfster bij Dwars, vertelt samen met Bettina, Maria, Yvonne en Josefien over hun leesclub.

Lennie Haarsma | Fotografie Frank Schoevaart

Hoe is de leesclub ontstaan?
Evelien begon de leesclub in 1990. Josefien: ‘Ooit, 30 jaar geleden, ben ik door Evelien gevraagd; we studeerden samen economie en wilden naast werk en kinderen wat anders doen’. Evelien: ‘Behalve lezen doen we veel samen: wandelen, we hebben diverse zomervakanties met elkaar en met ons gezin doorgebracht en gingen naar het IDFA. Voor Corona aten we eerst samen en dan praatten we over persoonlijke dingen. Nu komen we in kleine groepjes of, zoals nu, via Zoom bij elkaar.’ Mariëtta (niet aanwezig bij het interview) werd lid in 1991, Maria in 1993, Bettina kwam er in 1995 bij; Yvonne is er een half jaar geleden bijgekomen en voelde zich gelijk thuis.

Waarom ben je lid van een leesclub?
Evelien: ‘Ik houd van lezen. De leesclub en het boek dat we lezen geven een vaste basis voor de vriendschap en dan zien we elkaar. We kunnen elkaar vinden in onze mening over het boek, over hoe we naar de maatschappij en het feminisme kijken.’ Bettina: ‘Ik ben lid omdat ik veel van lezen houd en graag ervaringen deel. Het is een goede formule dat we naast de leesclub ook vriendinnen zijn.’ Yvonne: ‘Ik kende Evelien en via haar Mariëtta al en de andere dames van feestjes; het zijn leuke vrouwen. Ik heb letterkunde gestudeerd, heb liefde voor boeken en lezen, hoewel ik geen grootverbruiker ben. Als ik in mijn eentje een boek lees ben ik het met mezelf eens. De leesclub heeft meerwaarde: ik hoor hoe anderen erover denken en wat hun voorkeuren zijn.’ Maria: ‘Ik had het met Mariëtta over een boek. Dat is 25 jaar geleden en via haar kwam ik in de leesclub. Het zijn leuke meiden en sinds kort hebben we meer aandacht voor het boek dan over persoonlijke dingen. Dat bevalt me wel.’ Josefien: ’Ik las altijd al veel, maar zonder doel. Het leek meer een verslaving. Door de leescub lees ik minder; het structureert meer. Ik lees vaak verschillende boeken naast elkaar.’

Hoe komt de keuze voor het te lezen boek tot stand en hoe bespreken jullie het boek?
‘De gastvrouw van de leesclubavond kiest het boek. Anderen mogen zich er ook mee bemoeien en er bestaat ook geen shorttlist van boeken. Er is geen vaste structuur om het boek te bespreken. Er wordt gevraagd waarom het boek is gekozen en ieder geeft een eerste indruk van het boek. In het begin delen alle leden een ster uit aan het boek. Er wordt daarna gepraat over de stijl van het boek, de vertelstructuur, waar het boek over gaat en wat een ieder interessant vindt. Aan het eind wordt de keuze van sterren opnieuw tegen het licht gehouden en dan komt er soms een hele of halve ster bij. Nu met Zoom is er mede door Yvonne meer structuur in het bespreken van het boek gebracht en wordt er eerst in tweetallen en later in de hele groep over het boek gesproken.’

‘Het is een goede formule dat we naast de leesclub ook vriendinnen zijn’

Welke boeken hebben de meeste indruk gemaakt?
Bettina: ‘De kleine Britt, de autobiografie van Els Hupkes, wiens man Ferdi E., Gerrit-Jan Hein ontvoerde en vermoordde. Het bracht verhitte discussies met zich mee. Het was aangrijpend en werd heel persoonlijk. Hoe kan het dat een vrouw zoals wijzelf bij zo’n man blijft? We hadden er stellige meningen over; die felle discussies missen we nu met Zoom.’ Yvonne: ’We zijn stevige vrouwen en dat merk je aan de manier waarop een boek wordt besproken. Over de vier boeken die we lazen sinds ik erbij ben, Josefien, Evelien, Yvonne, Maria en Mariëtta Onalledaags waren we het qua sterren niet met elkaar eens.’ Josefien: ‘We hebben ongelofelijk veel boeken gelezen. Ik had De Effingers van Gabriele Tergit gekozen en vond het een mooi en interessant boek. De schrijfwijze, de thematiek over de politieke situatie in de Tweede wereldoorlog in Berlijn komt angstig dichtbij.’ Maria: ‘Voor mij is dat Lelieblank, scharlakenrood van Michel Faber. Het is een roman over klassenverschillen. Ik las het in Australië en hij wordt wel gezien als de tweede Dickens. Ik kon niet stoppen met lezen, zo boeiend vond ik het.’ We hebben het even over Het achtste leven (voor Brilka) van Nino Haratischwili. Dat kreeg Maria, als boek om te bespreken, er niet door. Evelien: ’Ik vond Het hart is een eenzame jager van Carson McCullers prachtig hoewel we sterk van mening verschilden over het boek. We vroegen ons af wie nu eigenlijk de hoofdpersoon is; we hadden het over de verschillende figuren uit het boek, over de compositie en de rol van het meisje.’

Hebben jullie tips voor andere leesclubs? ‘
Het hangt ervan af wat je wilt lezen; wij kiezen bewust voor jonge schrijfsters. Houd het breed en kies niet alleen uit de top-10 van boeken en gebruik niet een bepaalde constructie om het boek te bespreken. Wij verwachten dat iedereen het boek heeft gelezen of minstens tot pagina 100 is gekomen. Wees je bewust van je eigen oordeel over een boek.