Ieder mens draagt geschiedenis met zich mee. Je familiegeschiedenis, je geboorteplaats en die van je ouders behoren tot je persoonlijke geschiedenis, en via jou ook tot die van de maatschappij. Opleidingsniveau, werk en inkomen, religie en politieke ideologieën vormen belangrijke elementen van die sociale geschiedenis. Voor kennis van die geschiedenis is er een speciale onderzoeksplek.
Corry Zoll | Foto’s Marcel De Cnock en Hans van Beek/Atelier Pro
Aan de Cruquiusweg staat het Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis (IISG), gevestigd in een voormalig cacaopakhuis uit 1961, waar heel veel collecties te vinden zijn over allerlei sociaal-historische thema’s. Deze collecties – zoals foto’s, documenten, handschriften – hebben betrekking op zowel Nederlandse als internationale geschiedenis. Het IISG is opgericht in 1935 en sinds 1979 een instituut van de KNAW (Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen). Het beheer van de collecties is ondergebracht bij de onafhankelijke Stichting IISG, die ook eigenaar van de collecties is. Het archief en de bibliotheek zijn een belangrijke bron voor wetenschappelijk onderzoek. Maar het materiaal is ook beschikbaar voor een school- of studieopdracht, en voor een persoonlijk onderzoek. Veel is digitaal te raadplegen op de IISG-website, maar iedereen is ook welkom in de studiezaal om archiefmateriaal, boeken, tijdschriften en beeld- en geluidsmateriaal in te zien.
Rijk archief
Werk en arbeidsverhoudingen zijn centrale thema’s in het IISG onderzoek. Met de recente veranderingen op de arbeidsmarkt en in de arbeidsverhoudingen, en de toenemende inkomens- en vermogensongelijkheid wordt het standaardwerk van Karl Marx, Het kapitaal, nu weer vaker door politici, journalisten en economen van de plank gehaald. Marx beschreef hoe kapitaal en arbeid in de politieke economie van het kapitalistische systeem met tegengestelde belangen tegenover elkaar staan. En hoe de rol van arbeid in de productie structureel werd ondergewaardeerd. Het archief van Marx en zijn collega Friedrich Engels ligt in het IISG. Zo is een losse, door Marx handgeschreven pagina van het boek een van de bijzonder objecten die te vinden zijn in het archief van het IISG.
Over veel sociale vraagstukken die vandaag de dag nog steeds of opnieuw spelen en soms ook
weer sociale en politieke crises veroorzaken, is historisch materiaal bij het IISG te vinden. Diverse politieke partijen, vakbonden en verschillende maatschappijkritische organisaties hebben er hun archieven ondergebracht. Zo is er bijvoorbeeld historisch materiaal te vinden over de strijd voor betaalbare woningen. Al decennia lang is huisvesting een indringend maatschappelijk probleem waar uiteenlopende organisaties en personen zich sterk voor hebben gemaakt. Meer dan honderd jaar geleden ontstonden woningcorporaties vanuit een solidariteitsgedachte. In Amsterdam heeft Floor Wibaut vanuit de SDAP (de voorloper van de PvdA) veel gedaan op het gebied van de volkshuisvesting, door betaalbare arbeiderswoningen te laten bouwen (‘Wie bouwt? Wibaut!’). Ook zijn archief vind je op de Cruquiusweg 31.
Daarnaast is er veel te vinden over migratie, zoals over de jaren dat er arbeidskrachten uit Zuid-Europa, Turkije en Marokko werden aangetrokken. Er zijn archieven van de organisaties die buitenlandse arbeiders oprichtten om hun belangen te verdedigen. De geschiedenis van migratie en de migratiegolven geeft mede vorm aan de huidige samenleving. Op het gebied van racisme en slavernijverleden wordt samengewerkt met onder andere de Black Archives. Zo heeft het IISG ook archieven van de plantages waar de slaafgemaakten te werk werden gesteld. Er is veel samenwerking met andere archiefinstellingen, wat door de digitalisering ook steeds eenvoudiger is geworden.
Vrienden van het IISG
Het is mogelijk om het IISG te ondersteunen door Vriend van het IISG te worden. De Vrienden van het IISG vormen een bont gezelschap van oud-medewerkers, mensen met een passie voor sociale geschiedenis en wetenschappers die een band met het instituut hebben. Het IISG stelt het ook erg op prijs wanneer meer mensen uit de buurt het IISG zullen vinden: iedereen is welkom als nieuwe vriend. De bijdragen van de Vrienden worden ingezet voor de aankoop of conservering van bijzondere collecties die niet uit het normale budget kan worden bekostigd. Het enthousiasme, de inzet en betrokkenheid van de Vrienden wordt zeer gewaardeerd en zij vormen een onmisbare schakel met de buitenwereld. Tweemaal per jaar wordt er voor de Vrienden een bijeenkomst georganiseerd waar nieuwe aanwinsten in de collectie worden gepresenteerd. Je kunt vanaf € 25 per jaar vriend worden.
Check www.iisg.amsterdam/nl
