Aan de Middenweg, in het winkelgedeelte, opende de Linnaeus Boekhandel haar deuren in november 1991. In dezelfde maand streek ik neer in de Wakkerstraat, de zijstraat van de Middenweg schuin tegenover de boekhandel. Ik moet één van de eerste klanten geweest zijn en Vals licht van Joost Zwagerman was het eerste boek dat ik kocht in de nieuwe boekhandel.
Arie van Tol | Foto’s Eddy Ellert
In de buurt waar ik vandaan verhuisde, was mijn favoriete boekhandel Favié in de Rijnstraat. De winkel was klein en ogenschijnlijk zonder enige ordening volgestouwd met hoge stapels boeken. Eigenaar Favié was de enige in de zaak, niet verstopt achter een bureau of balie, maar tussen zijn boeken. Je kon ‘m naar elk boek vragen: hij wist waar het boek lag en hij trok op onnavolgbare wijze het exemplaar uit een stapel. Het potloodje boven zijn oor is ook in mijn geheugen blijven hangen. De zaak is in 2001 opgeheven.
Gerenommeerde middenstand
In 1991 waren er aan de Middenweg nog de gebruikelijke middenstandszaken als de groenteboer, de slager en de bakker. Er waren nog geen fietspaden, ik herinner me een vrij chaotisch straatbeeld met tramlijn 9, auto’s en fietsers op de rijweg. De verschillende snelheden van fietsers die vanuit de stad afdaalden naar de Watergraafsmeer zorgden, net als nu op het fietspad, regelmatig voor gevaarlijke situaties.
De Wakkerstraat was lang geleden een straat met veel winkels, in 1991 waren er nog een verfhandel, een poelier, een bakker. Maar eerder waren er ook een groenteboer, een drukkerij. Over zijn nog schoenenspeciaalzaak Santulli en slagerij de Wit, beide gerenommeerd te noemen. De grote ramen bij beganegrondwoningen verraden nog het winkelverleden van panden.
Aardse medewerkers
Mijn nieuwe onderkomen kreeg ik toegewezen door het Gemeentelijk Woningbedrijf Amsterdam (nu Ymere). Zeer aangenaam verrast accepteerden we de beganegrondwoning die niet groot was, maar wel groter dan de HAT-eenheid die we achterlieten en met tuin. Dat het huis uitgewoond en smerig was deerde niet, we zouden er zelf iets moois van maken. Het gezinsleventje met een dochter van bijna 1 kon nu echt beginnen.
En dat er om de hoek een gloednieuwe boekhandel was gekomen maakte de kennismaking met de nieuwe buurt die ik helemaal niet kende, nog prettiger. Na boekenwurm en eenling Favié werden me in de Linnaeus Boekhandel boeken aangeraden door ietwat aardsere medewerkers. Ook nu verbaasde ik me weer over hoe veel boekverkopers wel moeten weten.
Revolutionaire uitbouw
En ja, in 30 jaar tijd verandert er natuurlijk het één en ander. De Middenweg ging op de schop voor een ingrijpende herprofilering. De stoep en de weg van Wakkerstraat lagen wel eens open. De boekwinkel groeide uit haar jasje, verhuisde naar een pand een paar nummers verderop en nog wat jaren later werd er uitgebouwd: extra ruimte gemaakt voor uitstalling en opslag van boeken.
En het woningbedrijf gaf ons toestemming om als huurder zelf een uitbouw te realiseren, nieuw en revolutionair in het jaar 2001. Zo konden we ons huis geschikt maken voor ons viertjes en hoefden we niet te verhuizen. ‘Nine-eleven’ blijft voor mij altijd verbonden aan een net gemetseld muurtje van ons nieuwe stukje huis.
Ankerpunten
Nog vóór aanvang van de nieuwe eeuw was een andere favoriete winkel, bakkerij van Deutekom op de hoek van de Wakkerstraat / Willem Beukelsstraat, gestopt. Aan het hoekpand is in de ruim 20 jaar er na nooit een duidelijke en langer durende bestemming gegeven. Bloemenzaak ’t Hoekje op de hoek van de Wakkerstraat / Drebbelstraat hield het twee jaar geleden, na 35 jaar, voor gezien. En zeer recent is elektricien Elbouw, ook al zo’n trouwe ondernemer in de buurt, vertrokken. Het grote bedrijfspand wordt, gepaard gaande met wekenlange geluidsoverlast, volledig gestript en buren wachten vol spanning af wat er gaat komen. De buurt moet het helaas doen met steeds minder vertrouwde ankerpunten.
‘Ik verbaas me erover hoeveel boekverkopers (moeten) weten.’
Wat er gaat komen is wel duidelijk bij het ontstane gat tegenover de Linnaeus Boekhandel, op de plek van de voormalige bioscoop (later onder andere M & S). Daar gaan relatief kleine wooneenheden gebouwd worden en op de begane grond komt een horecaonderneming. Het verzet van de buurt tegen de komst van nog een restaurant heeft die niet kunnen verhinderen. Voor diverse panden aan de Middenweg geldt dat niet is bij te houden wie er zoal in hebben gezeten de afgelopen 30 jaar. Maar evengoed is er ook continuïteit: veel zaken zijn er al lang. En er zijn opvallende vertrekkers zoals de banken en woninginrichter Scheltema.
Boekpresentaties
Maar genoeg over de buurt, de schijnwerpers richt ik nu dan eindelijk op de Linnaeus Boekhandel. Jannie Kuperus stond in 1991 aan de wieg van de boekwinkel die nu niet meer is weg te denken aan de Middenweg. Zij heeft een toon gezet: behalve om er boeken te kopen is de winkel een ontmoetingsplek geworden. Praatjes tussen klanten en medewerkers, maar ook tussen klanten, buurtgenoten die elkaar treffen bij de boeken.
Anja Duitsmann nam het eigenaarsstokje over in 2008. De gemoedelijke sfeer tussen de boeken bleef. Wie er ook achter de toonbank bij de kassa of bij de plekken halverwege en achter in de winkel zit of staat, het is altijd het gezicht van de Linnaeus Boekhandel. Het team is het gezicht. Dat velen van het team er al lang werken kan geen verrassing heten, het moet aangenaam werken zijn is mijn stellige indruk.
Al jaren lang is de Linnaeus Boekhandel ook regelmatig het decor van boekpresentaties. Of stoeltjes nu allemaal bezet zijn of dat er slechts een elftal belangstellenden is, boeiend is het gesprek met de al dan niet bekende schrijver uit Oost altijd.
Spoor van schrijver
Ook buiten de deur zoekt Anja Duitsmann naar samenwerkingsverbanden. Met Schrijvers uit Oost bijvoorbeeld dat in OBA Linnaeus al jarenlang regelmatig Linnaeus Live organiseert. Gesprekken van ruim een uur met een meer of minder bekende schrijver, zeer de moeite waard. Kort geleden was er in de kerk De Bron een door de boekhandel georganiseerde avond met Fokke Obbema.
Met het hierboven genoemde Schrijvers uit Oost, met Reinjan Mulder (uitgever Babel & Voss) en met Dwars organiseerde de Linnaeus Boekhandel in mei 2018 het Festival Boeken door Oost. De intensieve samenwerking die er toen was tussen Dwars en de boekhandel is een dierbare herinnering. Wellicht komt er nog eens een gelegenheid om op dergelijke wijze intensiever met elkaar samen te werken.
Nu is er zeker nog de uitwisseling van informatie over schrijvers uit Oost. De Linnaeus Boekhandel heeft ons bij Dwars en de talkshow vaak op het spoor van een schrijver gezet. Nu weer, want ja, Fokke Obbema komt elders in deze Dwars aan het woord en zou te gast zijn in de talkshow van 22 december a.s., ware het niet dat corona… Ach, dat verhaal is bekend.
Ik hoop nog een tijdje aan Dwars en de talkshow te blijven werken. Ik hoop nog lang in de Wakkerstraat te blijven wonen. En ik hoop dat de Linnaeus Boekhandel nog eens 30 jaar vol maakt.
