Rembrandts beroemdste werk, De Nachtwacht maar dan in hout, is tot eind augustus te zien in de hal van het Amstelstation. Opmerkelijk vanwege de voorgeschiedenis. Anne-Mariken Raukema nam alvast een kijkje en sprak met de bedenker en initiatiefnemer, kunstenaar Jakko Woudenberg.

Anne-Mariken Raukema | Foto’s Jakko Woudenberg en Anne-Mariken Raukema

Rembrandt deed waarschijnlijk drie jaar over het schilderen van zijn meesterwerk De nachtwacht van drieënhalve bij vierenhalve meter, maar aan deze houten replica is bijna vier jaar gewerkt. Het kunstwerk De Nachtwacht in hout bestaat uit 500 panelen gemaakt van 195.000 pixels van 1 x 1 cm, uit 52 soorten hout.

Podium voor met name jeugdig talent 

Jakko Woudenberg werd 25 jaar geleden opgeleid als parketteur. Toen al is het idee ontstaan om ooit De Nachtwacht in hout te maken. Waarom weet ‘ie zelf ook niet goed; ‘Ik vind het niet eens een echt mooi schilderij, maar het is wel iconisch voor onze schilderkunst. De mensen die erop staan willen gezien worden, en dat gun ik jeugdig talent ook. Zij mogen ook gezien worden en zo anderen ook weer inspireren. Daarom heb ik ook een stichting opgericht om jeugd, ambacht, creativiteit en persoonlijke ontwikkeling samen te brengen.’

Het is bijna zover: de onthulling van De Nachtwacht in hout op Amsterdam Amstel. Bijna vier jaar na de start is het kunstwerk bijna gereed om getoond te worden aan het publiek. Woudenberg, geboren in Alkmaar, woont nu in Warmenhuizen, gemeente Schagen. Dat hij via twee docenten contact zocht met het Regius College Schagen was geen raar idee. Uiteindelijk zouden honderden leerlingen bij het project betrokken worden. Het kunstwerk werd daarom op 20 en 21 maart als eerste gepresenteerd tijdens WorldSkills ‘Skills The Finals’ in de RAI, waar vakmanschap en vmbo’ers en mbo’ers centraal staan.

Van parketteur naar kunstenaar

Gedurende een zwaar privéproces, maakte hij overstap van parketteur naar beeldend kunstenaar. Hij kreeg een opdracht om de jaarringen van een boom in hout te verbeelden in Breda en werd daarvoor in eigen land, Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk onderscheiden. ‘Toen viel bij mij het kwartje. Als er creativiteit in je zit, moet die er ook uit. En toen kwam het idee van de Nachtwacht weer opborrelen.’ Eerst een tijdje halftijds parketvloeren leggen en daarnaast werken aan de Nachtwacht. Toen ik sponsors had gezocht en gevonden en de samenwerking met het Regius, ben ik er fulltime mee aan de slag gegaan.

17.000 pixels

Enkele weken geleden rondde Jakko Woudenberg de ruwe versie van De Nachtwacht in hout af. Meer dan drie jaar na de start van het project lagen alle panelen op hun plek. De focus bij de afronding lag op het controleren van de kleur van elke pixel en het bekijken of die nog overeenkomt met de kleur die de pixel moet hebben. Dat heeft ermee te maken dat de kleur van een houtsoort variabel is en dus anders uit kan pakken dan in het ontwerp.

Bij de controle is Jakko Woudenberg zo’n 17.000 pixels tegengekomen die toch niet helemaal de juiste kleur hebben. Deze moeten dus gecorrigeerd of vervangen worden. In totaal zou hij uiteindelijk 34 panelen vervangen. Gelukkig wist hij van tevoren al dat deze stap nodig zou zijn.

Als het afmaken van een legpuzzel, zo werd De Nachtwacht in hout voltooid. Om de kleuren van de originele Nachtwacht na te kunnen bootsen, zijn de pixels gemaakt van verschillende houtsoorten. Het leggen van de juiste pixels op de juiste plek heeft geleid tot de totstandkoming van De Nachtwacht in hout. Maar dat de pixels en panelen allemaal op hun plek liggen, betekent niet dat het kunstwerk al af is! Nu volgt nog een minstens zo belangrijk proces, namelijk de afwerking. Dat zal de kleuren van De Nachtwacht in hout definiëren en het contrastverschil tussen de houtsoorten vergroten.

Helpende handen: Ivar Brugman en Bas de Groot

De Nachtwacht in hout had niet gemaakt kunnen worden zonder de (indirecte) hulp van veel anderen. Een van hen is Ivar Brugman van houthandel Amsterdamsche Fijnhout. Zij sponsorden een deel van het hout, uit sympathie met het project. En het feit dat er gebruik is gemaakt van veel verschillende houtsoorten met verschillende kleuren. Omdat die houtsoorten verkleuren komt het werk nog meer tot leven. De oorspronkelijke Nachtwacht is ook donkerder geweest dan hij nu is.’

Het hele project, van begin tot eind, werd vastgelegd op video door Bas de Groot. Hij was er al bij voor de eerste pixels gelegd werden. Toen die er lagen, wist hij dat het Woudenberg ging lukken. Hij had er van tevoren wel een hard hoofd in. De eerste drie afleveringen van de documentaire zijn al te zien op het YouTubekanaal van Dutch Wood Artist.

De eerste aflevering van de ‘Nachtwacht in hout’ podcast staat online, gehost door Jim Jansen en Charlotte Dijkgraaf. Zij gaan in gesprek met kunstenaar Jakko Woudenberg en ondernemer Willem van der Voort. Ook komt er een leerling van het Regius College aan het woord, die mee heeft gewerkt. De podcast is te beluisteren op Spotify, Google Podcasts en Apple Podcasts, te vinden door te zoeken naar ‘Nachtwacht in hout’.

De nachtwacht van hout is Van 29 maart tot 31 augustus te zien op station Amsterdam Amstel. Check www.dutchwoodartist.com