Hoera! Eindelijk kunnen we weer naar het Badhuis op het Javaplein. Dat was lang geleden! Op de eerste mooie lentemiddag in maart gaan we naar het mooiste terras van de Indische Buurt. Het terras voor Jan met de pet en Hasna met de hoofddoek. Waar kinderen mogen stoepkrijten en hun oma’s koffie drinken. Nu zien we er geen kinderen en wij zijn de enige opa’s en oma’s. Hoe kan dat?
Hannie Raaff | Foto’s Björn Martens en Stadsarchief Amsterdam
Even vooraf: in deze tijd moet je niet zeuren over de horeca. Ze hebben het al moeilijk genoeg met stijgende energieprijzen en tekort aan personeel. Wel willen het Badhuis, oproepen om zich op een breder publiek te richten – dat was ook de oorsprong van deze plek. Daarom in het kort even de geschiedenis van het Badhuis.
In 1927 stuurde buurtvereniging Ceram een verzoekschrift naar de gemeente: er was dringend behoefte aan een badhuis. Slechts drie procent van de bewoners van de Indische Buurt had een bad of douche! Het duurde tot 1942 voordat de wens van de buurt in vervulling ging.
Veel oude bewoners van de Indische Buurt hebben levendige herinneringen aan het badhuis. Je kwam er de hele buurt tegen en iedereen was bang voor de boze badjuf die op de deur bonsde als je tijd er op zat en je in je blote kont stond. In 1982 werd het badhuis gesloten, we konden thuis badderen.
In 1995 kreeg het Badhuis een horecabestemming en werd het weer een leuke ontmoetingsplek, met een natje en een droogje voor alle buurtbewoners. Het restaurant was vrijwel altijd open en had een uitvoerige menukaart met ‘voor elk wat wils’: uitsmijters, soep, hummus en appeltaart. Eerlijk gezegd was de kwaliteit van de consumpties niet geweldig, maar de prijzen waren redelijk en het personeel hartelijk. Het was voor iedereen een raadsel waarom de ondernemer in 2019 de tent sloot. Het Badhuis stond daarna een hele tijd leeg.
Aan het begin van de coronatijd startte brouwerij Oedipus in het Badhuis een bierbar. Ze gingen verbouwen en daarna stond op de ramen te lezen dat ‘radio Oedipus’ hier uitzendingen had. We zagen geen andere activiteiten. Die zagen we wel bij de meeste andere horecagelegenheden in de buurt. Overal kon je ‘koffie to go’ en afhaalmaaltijden krijgen, zodat we ons haast schaamden als we zelf gingen koken. Maar bij het badhuis bleef het stil.
Moeilijke kaart
En toen, half februari 2022, was er ineens weer leven in de brouwerij. Het was een koude, natte middag en we konden naar binnen! Natgeregend snakten we naar een borrel en een snack. Een borrel hadden ze niet, bitterballen ook niet. We besloten om ons oordeel uit te stellen tot het terras open was. En dat was op de eerste mooie zomerse dag in maart. Even over ons gezelschap: drie dames, twee heren, alle vijf 60+, middenklasse Indische-Buurtbewoners. We zijn makkelijke eters en drinkers, we leven gezond en milieubewust.
Het is lekker druk op het terras, maar we vinden een tafel en kunnen mensen kijken. ‘Schieten ze hier iedereen van boven de 35 dood?’, vragen we ons af. Een bijzonder aardige jongen met groene nagels brengt ons de kaarten en wacht geduldig op onze bestelling. En dat valt niet mee. Behalve de volledige collectie Oedipus bieren is er een enorme keus aan ‘gastbieren’ van andere bijzondere brouwerijen. Leuk voor bierkenners, maar de keuze aan andere drankjes is zeer beperkt. Geen spa rood of chocomel en voor (klein-) kinderen is er alleen biologisch appelsap. We bestellen een IPA, een witbier, het enige normale witte wijntje, rabarbersap en gemberbier.
De snackkaart geeft nog meer hoofdbrekens. Geen vlammetjes, oude kaas of zoute nootjes. Wel bitterballen van gerookte selderieknol, balletjes met kip en prei met ingemaakte kool, bietentartaar met eidooier. Wij zijn geen eenkennige boomers, dus kom maar op met al die gezonde, gefermenteerde groentehapjes. De leuke ober zet tien minuten later alle bestellingen op tafel. Het ziet er feestelijk uit. Alle drankjes zijn uitstekend.
Maar och, die hapjes. Eigenlijk lijken ze precies op wat we thuis zelf koken, maar dan in de vorm van balletjes met een slap korstje. De zoute koekjes zijn allemaal gebroken en de huisgemaakte sausjes een beetje muf. Buurvrouw Suze bekijkt het positief: ‘Het is niet zo vega dat mensen het niet lusten.’
Eet lokaal
Het is goed dat de horeca met z’n tijd meegaat, duurzaam werkt, meer vegetarische gerechten aanbiedt. Maar je kan ook overdrijven en dan wordt gezond eten een hype, gericht op jongeren die zelf niet kunnen koken. Voor ons gezelschap, ik denk voor de meeste mensen, geldt dat je thuis gezond eet en in de horeca de teugels laat vieren. De kaart van Oedipus is te hoogdrempelig.
Misschien is er in Amsterdam wel klandizie voor een gespecialiseerd biercafé en ingewikkelde gezonde hapjes, maar op het Javaplein gaat dat ten koste van de vele en diverse potentiële klanten uit de buurt. Hoe kan dit beter?
Vul de drankkaart aan met gewone frisdrank, wijn en gedestilleerd. En wat de snacks betreft: doe je inkopen bij de middenstand in de buurt. Daar halen alle bevolkingsgroepen hun eten. Keuze te over! Vegetarisch, halal en niet-halal vlees. Turks, Syrisch, Aziatisch en ouderwets Hollands. Een overvloed aan balletjes, smeersels, nuggets, snoep, brood en garnalenkroketten. Maar vooral: lekker en betaalbaar. Goed voor de buurt en goed voor de kok van Oedipus, die dan nuttige zaken kan gaan koken. Maaltijdsalades en linzensoep bijvoorbeeld. Met dat vertrouwde lekkers krijgt het badhuis zijn diversiteit aan buurtbewoners vanzelf weer terug. En wees vooral zuinig op de leuke ober met groene nagels. Hij is goed voor gezelligheid en uiteindelijk gaan we daarvoor naar de horeca.
