Een nieuwe rubriek Vaste bewoners waarin ik oude, markante bomen op de voorgrond plaats. Wij zijn slechts passanten, de bomen zijn de vaste bewoners. Deze omvangrijke plataan staat in het Oosterpark.
Méland Langeveld
In omvang is deze monumentale plataan – die aan de oostkant van het park, pal naast het hek van de Linnaeusstraat staat – wel de dikste boom. Er staan er meer in het park met bijna dezelfde omvang, maar deze reus is de winnaar. Je kunt er met drie mensen omheen gaan staan, de armen gestrekt en dan ben je er nog niet. Deze gigant is ruim zes meter in omvang.
Hij staat bij de Nederlandse Bomenstichting in het ‘Landelijk Register van Monumentale Bomen’, en is daarmee van nationaal belang. In het park is hij een van de oudste bomen, geplant bij de aanleg in 1891.
Echte bikkel
Het zijn niet alleen reuzen omdat ze zo groot zijn, maar ze zijn ook taai met een enorm uithoudingsvermogen. Een stadsboom hier op deze plek aan de Linnaeusstraat heeft nogal wat te verstouwen van het constante verkeer, de trillingen en de vervuilde lucht. Maar de plataan kan overal tegen: luchtvervuiling, beschadigingen van de stam, weinig wortelruimte, flink snoeien. Het is wat dat betreft een échte bikkel. Vandaar dat hij ook zo geliefd is in de grote steden.
Evenals de Hollandse iep en de Japanse notenboom, die ook in het Oosterpark staan – over deze bomen in latere afleveringen van Vaste bewoners meer – kan de plataan goed tegen dit soort ruige stadsomstandigheden.
Kruising met Oost en West
De gewone plataan is in 1670 in de Oxford Botanic Gardens gekweekt. De gewone plataan is ontstaan door de kruising van een oosterse plataan – die rond het Middellandse Zeegebied voorkomt – en een westerse plataan uit Noord-Amerika. De oudste nog levende exemplaren staan op Berkeley Square in Londen, die stammen uit 1789. De gewone plataan komt in de loop van de negentiende eeuw naar Nederland, en ze verschijnen sindsdien steeds vaker in het stadsbeeld.
De plataan heeft een koepelvormige kroon met grote, gespreide takken aan een lange stam. De boomschors is glad, dun en grijsbruin. Bij het afschilferen ontstaan groenachtige of gele vlekken op de stam. Daaraan valt de plataan makkelijk te herkennen.
Halsbandparkieten
Een tijd geleden sliepen er gigantisch veel halsbandparkieten in deze plataan. Ze zijn een keer geteld, en het waren er rond de 1700 die er hun slaapplaats dagelijks zochten. En als ze er alleen maar sliepen dan was het niet zo’n probleem. Maar ze vraten voor het slapengaan nogal wat bladeren op. De kruin was op een gegeven moment volledig kaal. Het Stadsdeel was bang dat de oude plataan dit niet al te lang zou overleven, en samen met de GGD kwamen ze met het plan om de halsbandparkieten te verjagen met het reflecteren van roofvogelgeluiden. Dit was al eerder met succes ingezet bij een groep van duizenden spreeuwen en jawel de spreeuwen kozen het hazenpad. Uiteindelijk was het bij de plataan niet meer nodig: de halsbandparkieten hadden enkele andere bomen als slaapplaats uitgekozen. En de kruin is nu weer vol in het blad. #
Meer lezen www.melandlangeveld.com
