Ons klimaat verandert. Als je een spade in de grond zet, zie je daaronder hoe droog het is. Populieren, platanen, berken, elzen, eiken, essen en beuken, die het hier altijd goed hebben gedaan, verkeren in een steeds slechtere conditie. Een boom die het wel goed blijft doen, is de zwarte els. Maar ook de vijg floreert.
Dick Feenstra
Als je onder een gezonde boom staat, kun je door het gebladerte de lucht niet zien. In sportpark Middenmeer verkeert minstens zestig procent van de bomen in een slechte toestand. Dat zegt de beheerder van het sportpark: ‘In het Oosterpark en in het Sarphatiepark zie je hetzelfde gebeuren. De bomen verzwakken en na elke storm liggen er alsmaar meer dode takken op de grond. Zelfs de rododendrons die het er altijd goed hebben gedaan, lijden,’ vult Peter van Aalst aan, die zich gespecialiseerd heeft in beplanting die in ons veranderende klimaat moet kunnen overleven.
Heilige taxus
De verlaging van de grondwaterstand in de Watergraafsmeer heeft ons groen geen goed gedaan. De langere droge periodes, afgewisseld door dagen met overvloedige regenval, waardoor bomen voor langere tijd met de voeten in het water staan, hebben tot gevolg dat er veel gekapt moet worden. Struiken en planten die oppervlakkig wortelen, kwijnen. Dat zie je zelfs bij taxussen, die bij onze voorouders in de oertijd heilig waren. Hetzelfde geldt voor de lariks, onze enige oorspronkelijke naaldboom, die in de winter kaal is en door de hunebedbouwers al werd gebruikt. Bomen, struiken en planten die hier eeuwen hebben weten te overleven zijn kwijnende of dood gegaan.
In het sportpark zijn twee proeftuinen aangelegd met wat je ‘het nieuwe groen’ kunt noemen. Door verdroging en vernatting zijn andere soorten nodig: een beplanting die kan tegen langdurige droogte maar ook tegen een overvloed aan nattigheid. Daarom is er gekeken naar bomen, struiken en planten die zelfs miljoenen jaren hebben weten te overleven en wellicht als voedsel van dinosauriërs diende.
Vrij zwemmende zaadcellen
In de proefstroken zijn de bomen, struiken, planten en bodembedekkers windbestendig en weerbestendiger. Die nieuwe beplanting moet minder onderhoud gaan vergen. Afgevallen blad blijft liggen om verdere uitdroging tegen te gaan en wordt in het late voorjaar pas geruimd. Platanen en populieren kosten veel geld, omdat ze regelmatig gesnoeid moeten worden. Dat geldt niet voor de bomen die nu geplant zijn zoals de Spaanse aak, de hemelboom, smalbladige es, Japanse notenboom, valse christusdoorn en de winterlinde. Fossielen van de Japanse notenboom (Gingko biloba) blijken meer dan 250 miljoen jaar oud te zijn. In China werd en wordt hij gebruikt als tempelboom. Er bestaat geen andere boom die zich voortplant als de Gingko. Vrij zwemmende zaadcellen bevruchten de eicellen, zoals ook bij varens gebeurt. Rond 1700 werd de boom in Europa ingevoerd vanwege zijn bijzondere bladeren die in de herfst helder geel worden.
Proefondervindelijk
Onder de bomen in de proefstroken wordt een beplanting in vijf hoogtes aangebracht. Er is gekozen voor planten die water met hun wortelgestel vasthouden, waardoor de bodemstructuur verbeterd wordt, en planten die stikstof binden. Daarnaast moeten ze voedsel en leefgebied geven aan vogels, insecten en zoogdieren als egels en hagedissen. Wie meer wil weten, langs kan gaan bij het nieuwe dienstenverblijf naast de Jaap Edenbaan.
Regenwater dringt niet door in uitgedroogde grond, maar spoelt weg. Daardoor leven er minder bodemorganismen, de biodiversiteit neemt af, de verschraling en verarming zet door. De gemiddelde temperatuur in april is de afgelopen twintig jaar met twee graden toegenomen. Daardoor is de groeiperiode van bomen en struiken langer geworden. De stad wordt warmer. Bomen, struiken en planten zijn niet alleen windbrekers, ze zorgen ook voor verkoeling. Naast hogere temperaturen is de luchtvochtigheid lager geworden. In dit proefondervindelijk project wordt maandelijks gemeten en bekeken hoe het nieuwe groen het gaat doen. Wordt vervolgd dus…
