Overlast door zwemmen in het Oostelijk Havengebied is de laatste jaren toegenomen. Het wordt warmer en steeds meer mensen zoeken het water op. Hoe was het afgelopen zomer en wat zijn de ontwikkelingen op de hotspots?
Joost van der Vaart | Foto Björn Martens
Het is oktober, herfst 2021. Hier en daar zwemmen nog volhouders in het Oostelijk Havengebied, maar veel zijn het er niet. De zomer dit jaar was wisselvallig en dat heeft ertoe bijgedragen dat de overlast die zwemmen en waterkantvermaak kennelijk onvermijdelijk met zich meebrengen, minder ernstig was dan in voorgaande jaren.
Toch was er reden tot klagen, zeker in de mooie weken voor de vakantie. De Bogortuin, beroemde en beruchte hotspot van Amsterdamse zwemplekken, kon in die hete periode rekenen op een dagelijkse invasie van honderden mensen. Onverlaten maakten lawaai tot in de nacht, piesten en poepten in bosjes en portieken of misdroegen zich op andere manieren.
Tijdelijke maatregelen van de gemeente als het plaatsen van wc’s en fietsrekken met de aanmaning om rekening met de buren te houden, hebben mogelijk bijgedragen aan vermindering van overlast. Ook het feit dat Oost als prioriteit is aangewezen in een gemeentelijk actieplan voor handhaving in de openbare ruimte kan effect hebben gehad. Toch blijft juist handhaving een heikel punt voor bewoners rondom de Bogortuin en bij de recreatiesteiger aan de Borneokade, een andere hotspot.
Bogortuin
Leonie Klooster, die al tien jaar aan de Bogortuin woont, zegt dat zij de overlast in de hete dagen voor de vakantie als ‘erger dan ooit’ heeft ervaren. En dat er geen politie kwam als ze belde. Maar haar eindoordeel over deze zomer is genuanceerd. Spandoek-acties van bewoners, toch meer toezicht op overlast, aanspreken op wangedrag, de geplaatste wc’s en fietsrekken en het wisselvallige weer – dat alles heeft er volgens haar toe bijgedragen dat het massale zwemmen bij de Bogortuin voor bewoners draaglijker was dan in voorgaande jaren. ‘Het kan ook zijn’, zegt ze, ‘dat door alle publiciteit de Bogortuin van z’n place to be-imago wordt afgeholpen.’
Is dat reden om de vlag uit te steken? Allerminst, aldus Leonie. ‘Juist nu het wat rustiger lijkt, moeten we doorpakken. Klagen helpt. Overleg met de gemeente ook, al duurt het lang. Het is misschien voor later, maar we moeten het er nu over hebben: herindeling van de Bogortuin.’
Borneosteiger
De andere zwemplek in het Oostelijk Havengebied die als een magneet op bezoekers werkt, de Borneosteiger, beleefde eveneens een relatief rustige zomer. Maar ook daar werd tijdens hete dagen overlast gesignaleerd. Nieuw is dat de bewoners van de woonboot naast de steiger een door hen aangespannen rechtszaak – met centraal daarin een verzoek tot handhaving – hebben verloren. Het punt van discussie is hier of het zwemmen moet worden aangemerkt als extensief of intensief recreatief medegebruik. Extensief is in deze context een vorm van recreatie (in dit geval zwemmen) die nauwelijks of geen invloed heeft op de eigenlijke bestemming van de steiger.
Woonbootbewoners Jantien de Laaf en Wieger van Aalderen menen dat zwemmen bij de steiger door de intensiteit ervan niet valt onder ‘extensief recreatief medegebruik’ en daarom strijdig is met het geldende bestemmingsplan. Zwemmen daar mag volgens hen überhaupt niet op grond van een artikel in het Binnenvaartpolitiereglement.
De voorzieningenrechter in Amsterdam was het niet met hen eens en gaf de gemeente gelijk. Zwemmen bij de steiger moet volgens de rechter wél worden aangemerkt als ‘extensief wisselvalligerecreatief medegebruik’. Doorslaggevend is dat er geen sprake is van bedrijfsmatige exploitatie of recreatie in verenigingsverband. Dat er op warme dagen veel zwemmers zijn, is volgens de rechter onvoldoende reden om te spreken van ‘intensief recreatief medegebruik’. Voor de beoordeling of zwemmen planologisch aanvaardbaar is, is een zwemverbod op grond van het Binnenvaartpolitiereglement ‘niet relevant’.
Zwemverbod opgeheven
Stadsdeelbestuurder Rick Vermin kondigde in de IJopener al aan dat hij af wil van het zwemverbod aan de Borneokade. Welnu, het verbod is intussen opgeheven. En wel door het instellen van een ligplaatsverbod voor schepen aan de Borneosteiger. Waarmee het bewuste artikel in het Binnenvaartpolitiereglement niet meer van toepassing is.
De woonbootbewoners zijn teleurgesteld door de rechterlijke uitspraak. En ze zijn geschokt ‘over de voortvarendheid waarmee onze directe leefomgeving wordt veranderd in een zweminrichting zonder bescherming voor omwonenden of onderzoek naar de gevolgen ervan’. Vonnis en opheffing van het zwemverbod roepen bij hen ‘nogal wat vragen’ op. Ze zullen zeker bezwaar maken tegen het opgeheven zwemverbod. ‘We gaan onze huid duur verkopen.’
Stadsdeel Oost houdt er rekening mee dat de juridische procedure met de rechterlijke uitspraak ‘nog niet afgerond’ is, aldus woordvoerster Melanie Semil. Over het andere punt, de opheffing van het zwemverbod, meldt ze dat dit ‘niet afdoende’ is om van de Borneosteiger een officiële zwemplek te maken. ‘Dat ambiëren we niet. Het gemeente-advies luidt onverkort: zwem alleen op officiële zwemplekken.