Joop van Brakel is een markant figuur. Eigenlijk weet je al op het eerste gezicht dat er een bijzonder verhaal achter deze oost-bewoner schuilgaat. Wat meteen opvalt aan de in zwart gehulde zeventiger is zijn spierwitte sik. Dat deze hem de bijnaam The Selffulfilling Prophet opleverde komt dan ook niet als een volslagen verrassing. Maar wat de inwoners van Amsterdam-Oost waarschijnlijk niet weten is dat Joop onderdeel is van Nasmak, de experimentele new wave band die in 1982 de BPOING maakte: de Beste Plaat Ooit In Nederland Gemaakt.
Hester Aalberts
Het is Muziekblad OOR dat 4our Clicks deze eretitel toekende. Het blad rept over ‘een briljant album met grotestadsjunglemuziek vol maniakale ritmes’. BBC’s John Peel zaliger, vermoedelijk de meest invloedrijke radio-dj aller tijden, struikelde al over de superlatieven ten tijde van de debuutplaat. Maar wie denkt dat Nasmak inmiddels te grave is gedragen vergist zich deerlijk. Ruim veertig jaar na het verschijnen van hun laatste album is de band terug met nieuw werk. ‘Niets duidt erop dat hier een stel veteranen aan het werk is en alles knalt loeistrak, swingend, explosief en in een felgekleurde, eigentijdse mix de speakers uit’, aldus – opnieuw – OOR. Hoog tijd om de profeet uit oost aan een vragenvuur te onderwerpen.
Strak op tijd arriveert Joop bij Restaurant Merckelbach. Hij is te voet gekomen: ‘Ik woon in de buurt van het Oosterpark en loop in principe elke dag 10.000 stappen.’ Zesendertig jaar geleden kwam Joop naar Amsterdam. ‘Dat begon in een piepklein studiootje op de Czaar Peterstraat. Na lang zeuren bij diverse instanties kon ik verderop een groter huis krijgen, met ruimte voor een studio.’ Zijn eerste sociale contact was met de eigenaar van Eriks Delicatessen op het Beukenplein. ‘Ook al staat Erik inmiddels wat minder vaak in de winkel kom ik er nog steeds graag.’
Ben je een beetje betrokken bij stadsdeel oost?
‘Tot mijn schaamte niet. Hoewel ik bijvoorbeeld Cinetol en Studio/K erg leuk vind kom ik er zelden. En mijn kroegentijd ligt intussen ook wel achter me. Vrijwel al mijn werk doe ik thuis in de studio. Invallen en ideeën komen weliswaar overal en nergens op, maar het echte werk gebeurt daar.’
We oefenden in een kippenschuur
Dat echte werk heeft substantieel bijgedragen aan inmiddels alweer drie nieuwe Nasmak-albums. De band, die ooit begon in een boerderij in het Brabantse Nuenen (‘we oefenden in een kippenschuur’), is weer volop actief. En grotendeels in de originele bezetting.
Waar halen jullie, eind zestigers, begin zeventigers, de inspiratie vandaan?
‘Die inspiratie is eigenlijk nooit weg geweest, hooguit in de wacht gezet voor als het weer kon. Ik ben al vanaf mijn zesentwintigste professioneel met muziek bezig. dus er moet welhaast sprake zijn van een innerlijke drive.’
Hadden jullie destijds zelf door dat er iets bijzonders aan de hand was?
‘We wisten wel dat we anders waren dan anderen. En het was zeker ook ons streven iets te maken dat nog niet bestond. Deels kwam de muziek tot stand door onze beperkingen. Zo had ik bijvoorbeeld niet de skills – of de wens – om dingen in de rock’n roll-trant af te maken, waardoor de muziek iets onafs kreeg. Ook het feit dat we ervan hielden andere maatsoorten dan 4/4 te gebruiken, vaak meerdere tegelijk, plaatste ons buiten de bestaande kaders. Anderen in het clubcircuit – vooral collega’s – bewonderden ons om wat we waren. Nasmak was daardoor voornamelijk een zogenaamde bands-band. Ik vond de bewieroking die 4our Clicks destijds te beurt viel nogal overtrokken. Maar die relativering viel acuut weg bij onze optredens, want we waren in staat een zaal compleet in trance te spelen. Dat was iets waardoor we zelf nogal werden verrast!’
Repeteerden jullie in Nuenen echt in een kippenschuur?
‘Jazeker, en we namen daar ook veel op. We woonden in een heel groot huis met veel bijgebouwtjes, waaronder dus die kippenschuur. Maar alle platen zijn in een studio opgenomen en gemixt.’
Kan je meer vertellen over die tijd? Ik heb een beeld voor ogen van een soort ‘commune in Nuenen’, met een stel landerige artistiekelingen die blowend in een hoek liggen.
‘Die lamlendigheid waar jij op doelt, kwam enige tijd later, toen we het materiaal aan het ontwikkelen waren voor wat Duel zou worden, de opvolger van 4our Clicks. We waren toe aan iets anders, maar het voelde voor mij stuurloos en futloos, wat gepaard ging met collectief uitstelgedrag. De gang naar het kippenhok werd daardoor moeizamer en ik denk dat we minder geïnspireerd waren. Dus inderdaad veel blowen en de meligheid vieren. Ik dacht dat er een eind gekomen was aan onze turbulente hoogtijdagen, met die drang tot creëren, en greep daarom de eerste mogelijkheid aan om mijn geluk elders te beproeven. Dat werd een samenwerking met Mecano-zanger Dirk Polak. Verhaal apart. Ik heb nooit spijt gehad van mijn keuze, maar dacht later wel: dat zou ik nu toch anders doen.’
Jullie nieuwe werk klinkt wederom vernieuwend en experimenteel…
‘Wat sowieso is gebleven, is dat we muziek maken die niet in een hokje te plaatsen is. Het vliegt ook nu weer alle kanten uit en overschrijdt voortdurend z’n eigen grenzen. En met onze recente aanwinst Richard van Kruysdijk hebben we ineens weer allerlei nieuwe perspectieven. Erg opwindend!
Het is overigens mijn overtuiging dat kunstenaars niet maken wat ze willen maken, maar wat ze kunnen maken. Je bent aangewezen op je eigen talenten en smaak, maar evenzeer op je eigen beperkingen. Zoals Maarten Toonder ooit zei: “We doen wat we kunnen en zodoende blijft er heel wat liggen”. Maar we koesteren nog altijd onze reputatie onvoorspelbaar en ongrijpbaar te zijn.’
Was de Nasmak-chemie er meteen weer?
‘We hebben elkaar op een nieuwe manier opnieuw leren kennen, gebruikmakend van de mogelijkheid om op afstand samen te werken. We wonen namelijk ver bij elkaar vandaan. Het begon ermee dat Toon [Bressers] ging knutselen met oude Nasmak-opnames en die naar Truus [de Groot] of mij stuurde om er verder iets mee te doen. Vervolgens ging het naar Henk [Janssen] die het mixte, al dan niet na zijn bijdragen eraan te hebben toegevoegd. Als we een bas misten, vroegen we Peter [Sijbenga] om die in te spelen.‘
Hoe verloopt die samenwerking?
Onze vurigste wens is om een jonger publiek te bereiken
‘Stroperig en traag, haha. We zien elkaar niet veel en wisselen dingen uit per WeTransfer. Nummers komen in etappes tot stand. Soms bestaan er wel vijf versies van een track, waar dan gerust een jaar tussen zit. Tot vier weken geleden waren we feitelijk nog geen band. Dat veranderde toen een paar weken in P..O.M. [Podium voor Ongehoorde Muziek in Eindhoven] konden werken om daar een nieuwe vorm uit te proberen: A Dense Night with Nasmak PM, in samenwerking met Richard van Kruysdijk. Tijdens die twee gigs brak de dam en stroomde de energie weer een zaal in. Opeens waren we weer een band, maar voor hoelang weten we nog niet.’
Wat zijn jullie ambities?
‘We gaan stug door en hopen vaker op te treden. Nieuwe platen gaan er waarschijnlijk ook weer komen, want we hebben nog aardig wat materiaal voorhanden. Maar onze vurigste wens is om een jonger publiek te bereiken. Want laten we wel zijn: Nasmak spreekt vooral mannen boven de zestig aan en dat vinden we stom.’
Behalve Nasmak heb je nog talloze andere creatieve dingen gedaan in je leven. Hoe kijk je tot nu toe terug op je carrière?
‘Ik heb dertig jaar meegewerkt aan prachtige theatervoorstellingen met geweldige kunstenaars, collega’s, acteurs en dansers. In die droomteams kreeg ik alle ruimte en vertrouwen om mijn eigen koers uit te zetten. Ik kan een aantal doodlopende paden aanwijzen die ik bewandeld heb: soundartist of zanger in een impro-vocaal kwartet bijvoorbeeld. Er zijn verrichtingen waar ik me achteraf een beetje voor schaam. Tegenwoordig erken ik makkelijker dat ik niet overal goed in hoef te zijn en sommige dingen beter aan anderen kan overlaten. Gelukkig ben ik goed in bewonderen. Het geeft me rust te weten dat mijn creativiteit iets is waarop ik altijd kan terugvallen als ik het niet meer zie zitten. Ook in mijn eentje. De bron loopt niet altijd over, maar staat maar zelden droog. Iets creëren dat nog niet bestaat is een waanzinnig bevredigende ervaring. Niets leuker dan wakker liggen omdat er iets in je hoofd blijft hangen dat de dag ervoor nog niet bestond.’
>>> DISPOSABLE HOME – joop van brakel : audioot
>>> nasmak pm 
Luister naar 4our Clicks
