Boek van Week 20
Anja en Milka zijn 15 en groeien op in de Sovjet-Unie in de jaren ’80. Zij bespreken de liefde en de toekomst, waarvan ze geloven dat die al voorbestemd is. Ze zijn op zoek naar uitdaging, avontuur en dromen van Amerika. We beleven het verhaal door Anya’s ogen, maar Milka volg je bijna net zo nauw, omdat zij álles bespreken. Milka is een cynische dromer met lef, Anja blijft liever wat aan de zijlijn en observeert. Ze genieten van het jong zijn, maar beseffen ook heel goed dat niks oneindig is.
De vriendinnen zijn vrij genoeg om zich te ontwikkelen en te experimenteren met seks en drank, maar je voelt de beklemmende spanning van het communisme op de achtergrond. Alle gesprekken die Anja’s ouders met elkaar hebben, gaan over de Tweede Wereldoorlog en het IJzeren Gordijn. Volgens Anja’s vader is het land eigenlijk niet echt veranderd, de geschiedenis moet nog steeds door het volk gedragen worden, en er moet hard worden gewerkt om ervoor te zorgen dat de geschiedenis zich niet herhaalt.
Het verhaal heeft veel overeenkomsten met klassieke Russische literatuur, maar refereert er ook regelmatig naar. Wanneer Anja en Milka bevriend raken met Trifonov en Lopatin, filosoferen zij erop los en wordt hun passie voor verhalen duidelijk. Boelgakov’s Hondenhart, een satirisch en verboden boek, dat ook kritiek geeft op de Sovjet-Unie komt herhaaldelijk aan bod en Chekov’s toneelstuk De Kersentuin speelt een duidelijke rol. De vier vrienden spelen het stuk na en nemen het op, om het vervolgens samen af te luisteren. Er zijn veel overeenkomsten. Zo zijn in beide verhalen verandering van sociale klasse en structuur belangrijke thema’s, en natuurlijk leeft de familie van Anja op een appelboomgaard.
Het was moeilijk om dit boek niet in een keer uit te lezen. Het verhaal is gebaseerd op de herinneringen van de schrijfster zelf, en dat is duidelijk te voelen.
De beeldspraak is krachtig, het verhaal is niet alleen een coming-of-age, maar geeft ook een heel sprekend beeld weer van hoe het zou zijn geweest om in Rusland in de jaren ’80 op te groeien. Je kunt het allemaal heel precies voor je zien. Kristina Gorcheva-Newberry geeft de kritiek op de Soviet-Unie en de harde cultuur sterk maar subtiel weer. Het verhaal heeft onverwachte wendingen, is schokkend, pijnlijk en er zitten prachtige referenties in. De personages zijn heel authentiek en zonder de één, kun je de andere niet kennen.
_____
De appels van Moskou is geschreven door Kristina Gorcheva-Newberry
vertaald door Ariane Schluter
verschenen bij uitgeverij Nieuw Amsterdam
Milan Vreeken is boekenadviseur bij IJburg Boeken, IJburglaan 561
