Sinds dit voorjaar zijn de Oranjesluizen weer toegankelijk voor wandelaars en fietsers. En dat maakt een van de mooiste wandelingen in Amsterdam weer mogelijk. Via sluizen, dijken, ponten en bruggen maken we een rondje rond het oostelijk deel van het IJ.
Goos van der Sijde
We starten bij eindhalte tram 3 en 14 in het Flevopark en lopen via de noordkant van het park naar de Amsterdamsebrug. We wandelen langs de Zuider IJdijk, passeren de laatste wilde stukjes van Zeeburgereiland die spoedig opgeslokt zullen worden door de stad. De eerste torens van de nieuwe Sluisbuurt beginnen op te rijzen.
De Sluisbuurt heeft zijn naam te danken aan de Oranjesluizen die het Binnen- en het Buiten-IJ van elkaar scheiden. De eerste steen werd gelegd door koning Willem III in 1870; toen kreeg het complex de naam Oranje mee. Je kunt er overheen wandelen, maar geduld is hier een schone zaak. Voor de grote Prins Willem-Alexandersluis voor vrachtschepen – in 1985 geopend door onze huidige koning – moeten we zeker een half uur wachten. Een matroos zwaait naar ons en roept ons toe dat het nog wel even kan duren, want er komt nog een vrachtschip aan. Ach, we nemen het zoals het gaat. We passen ons aan aan het ritme van het water, de schepen en de sluizen. Ook bij de drie kleinere sluizen voor de pleziervaart kunnen we niet meteen doorlopen, eerst moet de sluis vol.
Na het sluizencomplex slaan we linksaf richting Schellingwouderpark, een groengebied langs het IJ. Grappig is dat je via trekpontjes twee vaarten oversteekt: je trekt jezelf over via een kabelhaspel. Het uitzicht op het IJ is fantastisch met aan de overkant de contouren van het KNSM-eiland.
We nemen het groene dijkweggetje langs Zijkanaal F dat naar Nieuwendam leidt. Nieuwendam is een langgerekt dorp op de Nieuwendammerdijk met klassieke Waterlandse huizen. Café ‘t Sluisje is een leuke plek voor een drankje of de lunch. Het café is in beheer van een groep dijkbewoners. De sluis ernaast bestaat al sinds de 16e eeuw en was onderdeel van de vaarverbinding tussen Waterland en het IJ. Boeren uit Waterland die hun melk in Amsterdam wilden verkopen moesten deze sluis passeren.
De volgende etappe is het Vliegenbos, een heerlijk wild stadsbos van meer dan honderd jaar oud. Het is vernoemd is naar initiatiefnemer W. H. Vliegen. Dit gemeenteraadslid en kamerlid stelde begin 20ste eeuw voor om een groot stadsbos aan te leggen. Een ‘Bosch voor de arbeiders, onder de rook van Amsterdam, een stukje vrije natuur waaraan de stad zoozeer behoefte heeft.’
We nemen de pont terug naar Oost. Aan het begin van de KNSM-laan bewonderen we de fraaie beeldengroep Amphitrite (Albert Termote) dat in 1956 een geschenk was aan de toen honderdjarige KNSM. De Verbindingsdam vormde vroeger de aansluiting met het rangeerterrein op Sporenburg. Vandaar dat de dam het havenbekken schuin oversteekt, anders konden de goederentreinen de bocht niet maken. De huidige brug op de dam stamt uit 1997 en lijkt wel wat op de Ennaeus Heermabrug – de ‘BH’brug op IJburg – alleen een maatje kleiner.
In het Oostelijk Havengebied lopen we verder via de lage brug, een van de twee rode bruggen die naar het Borneo-eiland lopen en zijn ontworpen door Adriaan Geuze. De lantaarns op de lage brug doen denken aan de lange nekken van kraanvogels. Bijzonder is dat de leuningen aan het begin naar binnen buigen, vervolgens naar buiten wijken en daarna weer naar binnen.
De Entrepothaven steken we over via de Margaret Staal-Krophollerbrug in de Van Eesterenlaan. De brug is vernoemd naar de eerste vrouwelijke architect met een eigen bureau in Nederland. Zij ontwierp huizen en huizenblokken in de stijl van de Amsterdamse School.
We slaan linksaf en lopen langs de pakhuizen aan de Zeeburgerkade. De laatste bruggen die we oversteken leiden over het de Nieuwe Vaart, Ad Grimmonbrug, en het Lozingskanaal, John Rädeckerbrug. Beide bruggen zijn ontworpen door architect Dirk Sterenberg, en hebben een robuust karakter.
We zijn bijna rond en lopen naar het eindpunt van de wandeling: drie ponten, vijf sluizen en zes bruggen verder.
Informatie
Lengte: ongeveer 10 kilometer
Startpunt: Tram 14, of 3 eindhalte Flevopark – alternatief: eindhalte 7, Azartplein.
Horeca: dorpscafé ‘t Sluisje, Nieuwendam
