Veel Bortusk Leer in de stad

Op de vraag wanneer Bortusk Leer uit Slovenië naar Nederland is gekomen, schatert hij het uit. ‘Nee, hij komt helemaal niet uit Slovenië en zijn naam is ook verzonnen.’ Bortusk is in Engeland geboren en zijn artiestennaam is geïnspireerd op iemand met wie hij werkte en die uit Slovenië kwam.

Lida Geers

Bortusk vindt dat zo grappig, helemaal omdat dit verhaal een eigen leven is gaan leiden. Zelfs kranten en galeries nemen klakkeloos over, dat hij in Slovenië geboren is. Tot januari had Bortusk, zijn echte naam is Luke, zijn atelier op de Zeeburgerdijk en de plek was duidelijk zichtbaar door de grote afbeelding van een van zijn monsters op de deur. Het atelier wordt waarschijnlijk gesloopt, reden waarom hij besloot daar te stoppen met zijn werk. Op dit moment doet hij dat thuis, maar hij is wel van plan weer een studio of atelier te zoeken. ‘Hoewel, ik ben iemand die ervan houdt om te werken in een omgeving waar mensen zijn, dat heb je in een eigen atelier niet.’

Bortusk is geboren in Dover en was volgens eigen zeggen niet bepaald een briljante leerling. Hij kwam zonder diploma’s van school. Op een bepaald moment vond hij dat hij, wilde hij iets met zijn leven doen, toch wel aan de studie moest, als hij niet wilde belanden in een doodlopende baan. Een vriend gaf hem een flyer van de kunstopleiding aan Canterbury College, in Kent. Dat leek hem wel wat, dus hij pakte die studie op, gevolgd door een studie aan het College of Art in Falmouth, Cornwall. Hij studeerde af in ‘Ceramics’ en haalde zijn diploma. Dus hij is gediplomeerd keramist. Maar toen hij ging werken in een galerie die street art verkocht, kwam hij op een ander pad terecht. Hij was daar de man die de kunst ophing en verder eigenlijk niets. Wel kwam hij daardoor in aanraking met streetart artiesten, die hem vertelden hoe leuk dat was. Hij tekende al wel, maar compleet andere dingen dan die kunstenaars, namelijk duiven. Het roer ging om en hij besloot iets heel anders te gaan tekenen, iets wat leuk was en waar de mensen vrolijk van werden.

Mensen blij maken

Graffiti was niet echt zijn ding. Hij greep terug op kindertekeningen, die uiteindelijk zijn vrolijke kinderlijke monsters werden. ‘Ik wilde heldere en vrolijk gekleurde monsters maken om mensen die ze zagen op te vrolijken.’ Dat was wat hem betreft zo’n beetje het uitgangspunt. Bortusk maakte de tekeningen op krantenpapier. ‘De grap is dat mensen er allerlei diepzinnige statements achter zochten, of politieke uitingen. Maar dat was en is helemaal niet het geval. Ik had gewoon geen geld om papier te kopen. Papier is duur. In Londen had je heel veel gratis kranten. Die verzamelde ik en daarop schilderde ik mijn monsters. Met behanglijm plakte ik ze in Oost Londen op allerlei muren en palen. Op een bepaald moment werden mijn monsters zo populair dat de mensen, zodra ik ze in een straat had opgeplakt, meteen achter mij aankwamen, het monster van de muur trokken en met het van de lijm nog natte monster de straat uitrenden.’ Het schilderen deed hij met watervaste verfspray en de belijning met een marker pen. ‘Dat werkt voor mij verslavend, het is zo leuk als je mensen kan opvrolijken met je werk. Er hoeft niet diepzinnig over worden nagedacht, want een diepere laag, die is er niet’, grijnst hij.

Omdat hij van reizen houdt, kwam hij in veel landen en steden waar hij meteen aan de slag ging met het opplakken van zijn monsters. In zijn koffer ging de verf mee, gratis kranten zijn overal te vinden. Inmiddels is de behanglijm vervangen door een wat betere lijmsoort, die volgens hem beter blijft zitten. In Amsterdam, waar Bortusk alweer een tijd woont, plakt hij zijn monsters meestal op elektriciteitshuisjes. Het grappige is dat, als je in de stad eenmaal de monsters – of erwtenmannetjes, zoals ze ook wel genoemd worden – ziet, je ze ineens overal ziet. Soms maar kort, soms al na een uur alleen nog maar een stukje van de krant met een gedeelte van het monster, omdat het afpeuteren niet helemaal gelukt is.

Exposities op veel plaatsen

Inmiddels heeft hij ook zijn weg gevonden naar verschillende galeries. Zijn favoriet is O.D. Gallery, Singel 395. De galerie richt zich op het naar Amsterdam halen van opkomende en gevestigde Nederlandse en internationale straatartiesten. De streetart scene in Nederland lijkt klein en beperkt, dus wil de galerie nieuwe namen voor het voetlicht halen en de straten opfleuren met frisse kunst van over de hele wereld. Bortusk: ‘Ik ben daar kind aan huis. Ik heb de sleutel en kan daar mijn eigen werk ophangen. Dat vinden ze helemaal prima. Het is eens gebeurd dat ik in Engeland meedeed aan een expositie, met een groot werk. Voor de opening moest ik twee uur reizen om er te komen en ik zag mijn werk nergens hangen. Uiteindelijk vond ik het in een hoek op de grond. Je kunt je voorstellen dat ik woest was. Daarom is de O.D. Gallery zo fijn.’

Behalve in Amsterdam exposeert hij ook in steden als Antwerpen en Maastricht. Bovendien is zijn werk online te koop via Catawiki. ‘Ik kan nu van de verkoop van mijn werk in mijn levensonderhoud voorzien. En dat is fijn.’ Hij heeft ook een eigen website, waarop zijn T-shirt is te zien, met spreuken en een monster. Op de vraag of dat shirt tot de collectie behoort, vertelt hij dat het een probeersel was, omdat hij bij zijn vriend kon zeefdrukken. ‘Dat is veel werk en levert eigenlijk niet veel op’, vertelt hij. ‘Ze zijn wel uniseks!’

Schilderen als Rembrandt

Op dit moment is Bortusk weer bezig met een uitprobeerproject: het 3D maken van zijn monsters. Een van zijn vrienden heeft een lintzaag en heeft voor hem een aantal monsters in hout uitgezaagd. Verder mag hij het zelf doen. ‘Dat is echt heel veel werk. Het schuren duurt oeverloos lang voordat het mooi glad is en geschilderd kan worden.’ Dus wat hem betreft niet echt een productielijn. Monsters tekenen is voor hem geen uitdaging meer en hij droomt ervan een heel andere richting in te slaan. ‘Misschien moet ik wel leren schilderen zoals Rembrandt dat deed.’ Hij realiseert zich dat hij dan heel ander werk zal maken, dat niets meer te maken heeft met zijn geestige monsters. ‘Ja, of anders weer terug naar de basis en aan de slag met keramiek. Ik heb onlangs van iemand zelfdrogende klei gekregen en daar ben ik mee aan het experimenteren.’ Kortom, opties te over, alleen nu nog kiezen, of gewoon je eigen weg blijven volgen en daar wat zijwegen inslaan. De toekomst zal het leren.

Check www.bortusk.com.