Natuurkundige Rasa Muller (28) woont sinds een jaar op het KNSM-eiland. Rasa doet promotieonderzoek naar neutrino’s. Dat zijn heel kleine deeltjes uit de kosmos, die overal doorheen gaan. Ontzettend interessant, maar ook een pittig onderwerp. Gelukkig is Rasa goed in het begrijpelijk maken van deze ingewikkelde materie.
Mariska Meijer | Foto Marcel Cnock
Rasa, kun je vertellen waar je mee bezig bent?
‘Ik promoveer bij Nikhef (Nationaal instituut voor subatomaire fysica, red.) op kosmische deeltjes die ongehinderd door het heelal vliegen, neutrino’s. Tijdens mijn studie kwam ik erachter dat ik de kant van deeltjesfysica op wilde, en toen kwam er een onderzoekersplaats vrij in de neutrinogroep. Wat ik heel leuk vind aan neutrino’s is dat het deeltjes zijn die uit de kosmos komen. Het is heel mysterieus: die deeltjes zijn zo klein dat men vroeger dacht dat we ze nooit zouden kunnen meten. Maar dat kan wel! Wij zijn nu een detector aan het bouwen om deeltjes uit sterexplosies te meten, en dat vind ik een heel vet gegeven.’
Hoe werkt die detector?
‘We bouwen een detector op de bodem van de Middellandse Zee. Die detector bestaat uit een lijnennetwerk van heel erg lichtgevoelige sensoren. De deeltjes komen uit de lucht of dwars door de aarde heen, maar we kunnen ze vooral goed meten in de zee. Als een neutrino botst op een deeltje in de zee en de deeltjes die uit die botsing voortkomen sneller gaan dan de lichtsnelheid in water, dan komt er een blauwe straling vrij en die kunnen we meten. Eigenlijk kun je het vergelijken met een vliegtuig dat door de geluidsbarrière gaat: daarbij komt een enorme stofwolk vrij en een harde knal. Als iets door de geluidsbarrière gaat komt er een knal vrij, als iets door de lichtbarrière gaat komt er een blauwe lichtflits vrij. Het is hetzelfde principe, maar dan een beetje anders.’
Ben je ook zelf bij de detector geweest?
‘Ik ben niet op de bodem van de Middellandse Zee geweest. Dan hebben we het namelijk over een diepte van 3,5 kilometer. De lijnen zijn een kilometer lang, dus drie keer de Eiffeltoren plus dan nog 2,5 kilometer daarboven. Ik mocht afgelopen zomer wel mee bij de tewaterlating van de nieuwe lijnen. Dat vond ik heel vet: er ligt eigenlijk een soort stekkerdoos op de bodem van de zee. De nieuwe lijn moet stroom krijgen, dus moet je op 3,5 km diepte een kabel naar een stekkerdoos trekken en inpluggen. Dat gaat met een robot, een onderwatercamera en een soort wapperende tissue-arm om dingen schoon te houden. Dat is heel leuk om te zien, want zonder deze technische dingen geen natuurkunde. Ik kreeg extra respect voor de mensen achter deze mechanica.’
Hoe kwam jij erachter dat je natuurkunde wilde studeren?
‘Ik kan me goed herinneren dat, tijdens een natuurkundeles, de docent tussen neus en lippen door zei dat er zoiets bestaat als lengtecontractie en tijddilatatie, oftewel als je sneller beweegt dat klokken dan langzamer lopen. En ik dacht toen: “Huh je maakt een grap, dit is niet echt toch? Hier wil ik meer over weten.” Terwijl ik, als de docent het alleen droog in een formule had verpakt, het niet zo interessant gevonden had.’
Wat zou je kinderen die geïnteresseerd zijn in natuurkunde mee willen geven?
‘Laat je verwonderen. Wat ik heel leuk vind is dat het de wereld om je heen op een heel fundamenteel niveau verklaart en uitlegt, en dat je het begrijpt op een heel ander level. Als voorbeeld: ik vind de Big Bang heel fascinerend. Is er een begin van tijd en wat was er dan daarvoor? Is er eigenlijk een daarvoor? Als er een begin is, dan bestaat er geen daarvoor. En de ruimte dijt uit, maar waar dijt die dan in uit? Wat is de toekomst van het universum? Zijn er meerde universums? Dat zijn enorm grote vragen. Maar natuurkunde is veel breder dan relativiteitstheorie, deeltjesfysica en kosmologie, daar kunnen we nog lang over doorkletsen.’ ×
Wil je meer weten van waar Rasa mee bezig is of wil je haar een begrip als de Big Bang zien en horen uitleggen? Je kunt haar terugvinden online, bijvoorbeeld in het programma ‘de Vooravond’, waarin ze samen met Anna Gimbrere wetenschappelijke thema’s en vraagstukken behandelde.
