De komst van de nieuwe Solitudobrug over de Weespertrekvaart maakt een rondwandeling mogelijk vanaf het Amstelstation via het nieuwe Amstelkwartier naar oude, maar bijzondere wijken in de Watergraafsmeer zoals Betondorp en Amsteldorp. Tussendoor brengen we ook een bezoek aan de Kalffschooltuin, de bomenrijke begraafplaats De Nieuwe Ooster en bewonderen we de bloemenpracht van het Darwinplantsoen.
Tekst en beeld Goos van der Sijde
Het Amstelstation stamt uit 1939 en is gedecoreerd met prachtige wandschilderingen door Peter Alma (1886 – 1969) die twee wanden in de hal beslaan. We lopen onder de schildering ‘de historische ontwikkeling van de locomotief’ door richting de Amstel (om de OV-hekjes te passeren moet je dus wel een OV-kaart bij je hebben) en komen uit op De Omval, een voormalig industrieterrein. Achter de ronde woonvilla’s domineren daar nu de Breitner-, Mondriaan- en Rembrandttoren.
We lopen via de rivieroever rond het gebied, maar krijgen vanwege de woonarken pas zicht op het water bij restaurant Ode aan de Amstel. We vervolgen onze route langs de Amstel en lopen via het park Somerlust, dat in de zomer zijn naam waarmaakt als populaire zon- en zwemplek van de nieuwe wijk Amstelkwartier.
Voorheen domineerde in dit gebied de Zuidergasfabriek, waarvan enkele gebouwen een monumentale status hebben gekregen. Café tHuis aan de Amstel bijvoorbeeld is gevestigd in de voormalige directeurswoning van de Zuidergasfabriek. In het Bella Vistapark komen we nog een monument tegen, de voormalige watertoren. Rondom deze fraaie 45 meter hoge toren staan mooie grote bomen, maar even verderop richting Duivendrechtsevaart – waar nog gebouwd wordt – vinden wij het maar een kale boel. Het zou leuk zijn als daar wat meer gevarieerde begroeiing kan worden aangeplant.
Vanaf de Spaklerweg zien we de gebouwen oprijzen van de nieuwe Weespertrekvaartbuurt, en een toren van de oude Bijlmerbajes die wordt opgeknapt. Zo te zien voor expats, gezien leuzen als ‘Green Urban Living’ (heel ‘GUL’ inderdaad) en ‘Space to Grow’. Dat belooft een groene woontoekomst die tot in de blauwe hemel reikt.
Via metrostation Spaklerweg komen we uit bij de Solitudolaan, voorheen een stuk Wenckebachweg. Er staan stadsvilla’s en zelfbouwwoningen. Via de nieuwe uit cortenstaal opgetrokken Solitudobrug kunnen we de Weespertrekvaart oversteken. Maar pas sinds kort. Want de opening van de brug moest steeds maar weer worden uitgesteld omdat er problemen waren om de brug soepel te laten sluiten door het uitzetten van het staal bij warmer weer. De brug lag er daarom maanden eenzaam en doelloos bij (en in open stand) voordat dat was opgelost. Hij deed zijn naam in die tijd volop eer aan: ‘solitudo’ betekent in het Latijn ‘eenzaamheid’. We lopen de brug over en belanden 4 meter lager… in de Watergraafsmeer.
We wandelen over het sportcomplex Drieburg en passeren de Kalffschooltuin. Gelukkig is het hek niet afgesloten, en nadat we ons gemeld hebben bij een van de medewerkers, mogen we een kijkje nemen. Wat ziet er allemaal goed uit. Bordjes met de namen van de kinderen maken duidelijk wie welk stukje tuin doet: Nassim, Teun, Hamza, Halley… We zien prachtige basilicumplanten die niet zijn opgevreten door slakken (een wonder!), groene pepers, courgette, paprika, maisplanten en prachtige zonnebloemen. Als de kinderen in september terug van vakantie zijn, is hier heel wat lekkers te oogsten!
Via het Drieburgpad lopen we bij de stadsdeelwerf aan de Rozenburglaan de Gooiseweg onderdoor en arriveren bij een heel bijzondere wijk: Betondorp. De wijk is tussen 1923 en 1925 gebouwd als Tuindorp Watergraafsmeer, maar kreeg door zijn bouwwijze al gauw de naam Betondorp. In die tijd was er een groot tekort aan metselaars en bovendien rezen de baksteenprijzen de pan uit. Daarom koos men ervoor om niet de hele wijk van baksteen te bouwen, maar om te gaan experimenteren met beton wat goedkoper was.
In de Akkerstraat (nummer 32) staat het geboortehuis van Johan Cruijff, de beroemdste voetballer van Nederland. Het is een hoekhuis dat destijds ook de groentewinkel van zijn ouders was. Het is nu een gewoon huurhuis, maar een spreuk van Cruijff op het raam verraadt de bijzondere locatie: ‘Buitenspelen zou een vak moeten zijn op school’. En wie is het daarmee nou niet eens. Betondorp is een aantal keren gerenoveerd, maar voelt nog steeds heel knus en gezellig aan. Jammer alleen dat we er nergens een cafeetje kunnen ontdekken om onze dorst te lessen.
Dat kan wel op de volgende locatie, in café Roosenburgh op begraafplaats De Nieuwe Ooster. Het café bevindt zich in hetzelfde gebouw als het Museum Tot Zover, het enige Nederlandse Museum dat gevestigd is op een begraafplaats. Het museum reflecteert hoe we omgaan met de dood, en dat blijkt in de loop der jaren steeds weer te veranderen. De begraafplaats is maar liefst 33 hectare groot met veel oude en monumentale bomen. Het is zelfs een officieel arboretum. Daarnaast zijn er allerlei bijzondere grafmonumenten en grafstenen en kun je je verwonderen over hoe verschillend men met de dood omgaat. Er zijn plekken met Chinese, Roma, Surinaamse en Armeense graven naast graven van beroemde schrijvers, muzikanten en andere kunstenaars.
Via de hoofdingang aan de Kruislaan verlaten we De Nieuwe Ooster en wandelen door het Robert Kochplantsoen richting de Van ‘t Hoflaan. Vanwege de betonnen witte duplexwoningen met platte daken kreeg deze wijk uit de jaren 50 – officieel Tuindorp Frankendael geheten – al gauw de bijnaam ‘Jeruzalem’.
Het had trouwens niet veel gescheeld of dit Rijksmonument (sinds 2010) was er niet meer geweest, want door verwaarlozing dachten de woningverenigingen destijds dat het beter was om de hele wijk maar plat te gooien en te vervangen door nieuwbouw. Door acties van bewoners, en na veel politiek getouwtrek is het uiteindelijk gelukt de renovatieplannen in combinatie met beperkte nieuwbouw te realiseren. Het karakter van de wijk Jeruzalem bleef zo behouden.
Aan de rand van deze wijk tegen de Gooiseweg aan ligt het Darwinplantsoen. Het heeft een pracht van een bloementuin die zeker in de nazomer een bezoek meer dan waard is. De tuin wordt door vrijwilligers onderhouden en je kunt lid worden van de Vereniging Vrienden van Park Darwin als je de tuin wilt ondersteunen: www.vriendenvanparkdarwin.nl.
Heel bijzonder is de vermelding in de Engelse krant The Guardian, waar Darwin’s Flower Garden werd genoemd als een van tien Europese tuinen die, hoewel onbekend, het volop waard zijn om te bezoeken. Matt Collins schreef in The Guardian: ‘Spectacular flower borders emboldened by an opulent diversity of herbaceous perennials are rarely encountered in the public sphere – local authority budgets tend not to facilitate the necessary upkeep. Amsterdam’s Darwinplantsoen, however, demonstrates the potential when a public park is bolstered by an active local volunteer group.
We naderen het eindpunt van de rondwandeling, maar voordat we het Amstelstation bereiken lopen we door twee bijzondere wijken, de De Wetbuurt en het Amsteldorp. Ze worden vaak op een hoop gegooid als ‘Amsteldorp’, maar ze hebben toch echt een aparte geschiedenis. Beide wijken zijn inderdaad dorps en hebben beide te maken met dezelfde problematiek, namelijk de oprukkende stad met de grote poenerige hoogbouw. En zeker Amsteldorp heeft ook te maken met achterstallig onderhoud. Er zijn plannen voor deels sloop, deels nieuwbouw met sociale huurwoningen en renovatie van bestaande woningen. De plannen zijn nog volop in discussie, voor de bewoners staat voorop dat het dorpse karakter behouden moet blijven. Hoe het gaat aflopen is nog ongewis.
Op sommige plekken ziet Amsteldorp er wat verwaarloosd uit, maar met een goede opknapbeurt, ook van de openbare ruimte, kan deze wijk de oprukkende ‘grootstad’ prima aan. Er zijn best veel mensen die klein kunnen en willen wonen in een groene omgeving, voor een redelijke huurprijs, vlakbij de hectiek van de grote stad. Hou die idylle in stand, wat een mooi contrast met de torens van Rembrandt, Mondriaan en Breitner en het drukke Amstelstation.
Lengte ongeveer 10 kilometer | Start- en eindpunt het Amstelstation
De Nieuwe Ooster geopend van maandag t/m vrijdag van 08.00 uur tot 17.00 uur | Op zaterdag, zondag en feestdagen van 10.00 uur tot 17.00 uur.
Café Roosenburgh en Museum Tot Zover zijn geopend van woensdag t/m zondag van 11.00 tot 17.00 uur.
