Bij Maarten van Rossem was het dringen geblazen en zat de ruimte met tachtig mensen bomvol. Op een stormachtige herfstmiddag trotseert een enkel meisje het weer om voorgelezen te worden. Niet alleen in bezoekersaantallen is er veel variatie in de FlexBieb op IJburg, ook in het aanbod van activiteiten. Ruim tien jaar geleden, op 10 april 2013, opende de eerste bibliotheek op IJburg, al was er al een buurtbibliotheekje voor kinderen: Lees Je Blauw. Het werd geen Oba-vestiging, maar de FlexBieb, op initiatief van bewoner Joris Vermeulen. Dat het veel meer is dan een reguliere bibliotheek vertelt Vermeulen graag.
Anne-Mariken Raukema | Foto’s Joris Vermeulen
“De FlexBieb is een bibliotheek in de zin dat we boeken uitlenen, één kast met een wisselcollectie voor volwassenen van de Oba, die elk half jaar wordt vervangen, en meerdere kasten met boeken voor kinderen en volwassenen die bewoners en anderen aan ons hebben geschonken. Maar we zijn ook een cultureel, debat- en talencentrum en een internetcafé met het meest geavanceerde en misschien wel enige openbare kopieerapparaat van IJburg, haha”, vat Joris Vermeulen samen. Het idee dat hij destijds opvatte, moest hij aftastenderwijs handen en voeten geven, in overleg met onder meer woningbouwcorporaties, stadsdeel Oost en veel medebewoners. “Vanaf het begin was het idee om er ook regelmatig evenementen te organiseren. Dat regelmatig werd al snel min of meer elke week.”
Zo is er een paar dagen vóór de Tweede Kamerverkiezingen van 22 november een verkiezingsdebat met buurtbewoner Roland Duong (bekend van de VPRO-televisie) als moderator. Iets later, op 30 november, is er een avond over de 20e-eeuwse Russische schrijfster Lidija Tsjoekovskaja, naar aanleiding van het verschijnen van haar brievenbundel, met NRC-journalist Michel Krielaars en vertaalster Emma de Klerk. “Een idee van een klant van de lokale boekhandel IJburg Boeken, die er heel enthousiast over was. Waarom niet? Er komen misschien geen drommen mensen op af, maar we vinden het hoe dan ook leuk en belangrijk om te doen”, aldus Vermeulen.
“Tien jaar geleden was mijn dochter nog piepjong. Ze vroeg waarom er geen ‘bieb’ in de buurt was. De toenmalige Oba-directie vond het verzorgingsgebied te klein. Dus begonnen we maar zelf iets.” Inmiddels is het inwoneraantal veel groter en de groei is nog lang niet gestopt. De bedrijfsruimte op de benedenverdieping van het grote hoekpand aan de Talbotstraat stond na de oplevering een jaar of zeven jaar leeg. Want: voor winkeliers niet heel interessant, omdat er minder loop in zit dan in het naburige winkelcentrum. Maar voor een initiatief als de FlexBieb heel geschikt. Vermeulen: “Er was sprake van een nawee van de kredietcrisis, vandaar ook die leegstand. Wat me verbaasde was dat mensen zo massaal boeken kwamen brengen. Geen sleetse exemplaren, maar nieuw en actueel, duizenden. Ze zijn ook te vinden via een door ons ontwikkelde online catalogus.”
Samenwerking
Elk jaar wordt subsidie aangevraagd – en tot nu toe gekregen – bij de gemeente Amsterdam. Af en toe verzorgt die in de FlexBieb een informatieavond voor buurtbewoners, bijvoorbeeld over het openbaar vervoer of stedenbouwkundige ontwikkelingen. Verder is de FlexBieb ‘Infopunt IJburg’ voor live en online vragen over de wijk. Alles wat zich er online afspeelt (inclusief de leden- en uitleenadministratie) loopt via halloijburg.nl, een succesvolle wijksite, in feite een grote interactieve database. De FlexBieb werkt samen met partners in de buurt, zoals Set (een woongemeenschap voor statushouders en studenten), het IJburg College, basisscholen, IJburg Boeken en maatschappelijke organisaties als Dynamo.
Podia op IJburg
De FlexBieb heeft een mooi, gevarieerd aanbod van culturele en andere avonden, maar is niet het enige podium op IJburg. Vanaf het begin is er Theater Vrijburcht op Steigereiland, dat vooral films, theater en muziek aanbiedt. Daarnaast worden er bijvoorbeeld ook evenementen georganiseerd door kunstencentrum Factor IJ en sinds kort Jonas, een woonblok met een algemene ruimte met een podium. Om bewoners beter te bereiken zijn een paar van de lokale culturele partijen zoals Jeugdtheaterschool TIJ en de theatermakers van RightAboutNow samen met de FlexBieb ‘Cultuureiland’ begonnen: fysieke beeldschermen op verschillende locaties op IJburg, zoals een supermarkt, een sporthal en een gezondheidscentrum waar de culturele partijen hun activiteiten aankondigen richting passanten.
Wat de FlexBieb uniek in z’n soort maakt, is de variatie in aanbod. Er zijn vaak avonden met schrijvers en andere kunstenaars, over welzijn, geschiedenis, duurzaamheid, taal, wat dan ook. Ad Visser kwam er ooit vertellen over zijn best wel ruige popjaren, Martin Gaus deelde zijn enorme kennis van honden. Elke donderdagmiddag is er een ‘Oefenuur’, waar mensen vaardigheden rond taal, rekenen, geld en de computer kunnen verbeteren. En ook overdag is er dus een ruim aanbod aan activiteiten. “Het accent is de afgelopen jaren verlegd, maar het huiskamergevoel is gebleven, misschien wel sterker geworden,” meent Vermeulen. Werd in de beginjaren het accent op lezen gelegd, nu zijn dat meer de evenementen, het taalcafé en andere taallessen. De taallessen worden verzorgd door onder anderen Dorien Machiels, bestuurslid en voormalig docent in het voortgezet onderwijs. Ze geeft op maandagavond in de FlexBieb taallessen en op dinsdagochtend Engelse les aan een groepje Oekraïners – verderop woont een groep van zo’n zestig gevluchte mensen uit Oekraïne. ’s Middags geeft ze taalles aan een groep vrouwen. Op donderdag is ze vrijwilliger in de uitleen en begeleidt leerlingen van basisscholen met lezen; zij lezen voor, of de rollen worden omgedraaid. Machiels: “Zodra het zwemlessenseizoen begint, zijn we ze kwijt.”
Lokaal uniek is de debatfunctie van de FlexBieb. Voorafgaand aan verkiezingen vinden deze debatten steevast plaats, maar ook over actuele thema’s als wonen en gezondheid. Er worden bijvoorbeeld workshops verzorgd die inzicht geven in het eigen energieverbruik, over ChatGPT en hoe psychotherapie eigenlijk werkt. Sinds de zomer hanteren Vermeulen en zijn collega’s een iets andere insteek voor de evenementen: buurtbewoners worden van harte uitgenodigd om zelf optredens te organiseren, over onderwerpen waar zijzelf, buren of wie dan ook met kennis en enthousiasme over kunnen vertellen. Er zijn twee ‘smaken’: het meer cultureel georiënteerde FlexPodium op donderdagavond en ‘Flex-Zijn’ op dinsdagavond, voor onderwerpen op het vlak van welzijn.
Buiten de openingstijden en de eigen evenementen wordt de ruimte tegen maatschappelijke tarieven verhuurd aan buurtbewoners, verenigingen van eigenaren enzovoort. Zo repeteert er elke woensdagavond een koor. Vermeulen: “Dat is wel de grens qua volume; een stelregel bij verhuur van de ruimte is dat de buren er geen overlast van mogen ondervinden. We moeten het samen zien te rooien, samen staan we sterk en zo, haha. Het motto van de FlexBieb is dan ook: ‘Ont-moeten, delen, versterken.”
Check www.flexbieb.nl
