Het is een lange straat met maar aan één kant bebouwing. Aan de overzijde loopt de groene, druk bereden spoordijk voor de treinen tussen het Muiderpoortstation en het Amstelstation. Net als in de rest van de Transvaalbuurt woonden er voor de oorlog veel Joodse mensen, vaak in woningen van de Handwerkersvriendenkring.
Sinds 1982 woonde Fokko Kuik in verschillende buurten in Oost, werkte ruim 20 jaar als verkeersadviseur bij de gemeente en is sinds vorig jaar postbezorger in de Watergraafsmeer. Zo bouw je persoonlijke banden op met verschillende straten in Oost. Volg Fokko Kuik door de straten van Oost.
Een jaar of tien geleden zijn er een paar bouwblokken vervangen door nieuwbouw, maar dan wel in de stijl van de oorspronkelijke bouw uit de jaren 20 van de vorige eeuw, met fraai metselwerk. Ook momenteel wordt er weer een blok gerenoveerd. Van één blok, grenzend aan de Maritzstraat is de toekomst nog ongewis. Daar wordt zelfs sloop/nieuwbouw overwogen tot grote ergernis van erfgoedvereniging Heemschut.
Het tragische joodse verleden wordt er herdacht in de vorm van twee kunstwerken. In het oostelijk deel van de straat, waar ik het vaakst kom, vind je een in eerste instantie niet zo opvallend kunstwerk van slechts 40 centimeter hoog, maar wel driehonderd meter lang. Het betreft een gedicht, vormgegeven door graficus Hansje van Galen. Ik heb het nog nooit in zijn geheel gelezen, maar dat valt ook niet mee, want het bestaat uit maar liefst 62 strofen.
Zoveel geduld kunnen mijn kleinkinderen niet opbrengen, want meestal zijn we als we daar langs lopen op weg naar het speeltuintje bij het Tugelahuis (een buurthuis). Hoewel daar behalve een wat verwilderde buurttuin weinig bijzonders te vinden is, heeft die plek toch een onweerstaanbare aantrekkingskracht op de kids (3 en 5 jaar). Het bootje en de slingerschommel zijn eigenlijk maar bijzaak want het leukst is toch om tegen die spoordijk op te klimmen en plantjes, diertjes, stokken en stenen te vinden. Zo zie je maar weer, ontwerpers van speeltoestellen kunnen van alles verzinnen, maar tegen uitdagingen die juist níet bedoeld zijn om mee te spelen kunnen ze zelden op.
In het westelijke deel van de straat, met de flauwe bocht richting het Amstelstation kom ik niet zo vaak. Pas onlangs besefte ik dat het daar ook nog Tugelaweg heet. Daar, in de buurt van de Viljoenweg, vind je het beeld ‘Het Buikschot’ van beeldhouwer Adam Jansma, ter nagedachtenis aan de aanslag op de spoorlijn door het verzet. Het was bedoeld als protest tegen de massale Jodentransporten naar concentratiekampen in Duitsland. Ter plekke werden op de plaats van het monument op 15 december 1944 drie mannen doodgeschoten door de bezetter ter vergelding van die aanslag. Jaarlijks is daar op de avond van 4 mei een indrukwekkende herdenking, waarbij de treinen ook even stil komen te staan.
In het verlengde van diezelfde Viljoenstraat is een onderdoorgang voor voetgangers en fietsers te vinden, waarmee je een snelle doorsteek hebt naar de Wibautstraat. In deze tunnel is sinds 2013 het kunstwerk Into the Shadow te ervaren, ontworpen door architectenbureau NIO uit Rotterdam. Door middel van meer dan 10.000 ledlampjes achter glaspanelen wordt gesuggereerd dat dieren meebewegen met de passant. Helaas is dit kunstwerk al vaak vernield, maar gelukkig wordt het steeds wel weer hersteld door de gemeente. Zonde van het geld natuurlijk, maar ja ‘alles van waarde is waarde is weerloos’ schreef dichter Lucebert al.
Lees ook
De andere straten van Fokko Kuik
