Galerie 23 volgt Zimbabwaanse kunstenaar Patrick Makumbe (1978) al sinds zijn opleiding aan de Rijksakademie in Amsterdam in 2005. Gedurende de jaren heeft de galerie meermaals exposities gemaakt van zijn schilderijen en tekeningen.

Expositie
Schilderijen van Patrick Makumbe

Te zien van 22 juni tot en met 31 augustus

Na zijn succesvolle vervolgopleiding aan de Rijksakademie in Amsterdam ging Patrick Makumbe (1978) terug naar zijn geboorteland Zimbabwe. Dat kon moeilijk anders, want daar had hij zijn gezin achtergelaten. Hij kwam terug in een land dat er zomogelijk nog slechter aan toe was dan toen hij het twee jaar daarvoor verliet. Het werken onder die omstandigheden bleek moeilijk, zelfs vrijwel onmogelijk. Was het noodzakelijke basismateriaal voor zijn werk – verf, linnen etc. – al moeilijk te krijgen, geld om het te kopen ontbrak volledig. Het is dan ook niet verwonderlijk dat het ruim twee jaar heeft geduurd voordat Makumbe weer in staat was om voldoende te maken voor een volgende tentoonstelling. Vooral de laatste maanden moet hij als een bezetene gewerkt hebben om de ruim 25 schilderijen en tekeningen klaar te krijgen. Nog niet helemaal ‘uitgehard’ kwamen ze in Nederland aan.

Zijn tekeningen zijn in feite acrylschilderijen op glad papier. In grote, losse streken zet hij zijn Afrikaanse figuren neer. Op één uitzondering na ontbreekt iedere context. Ze staan of zitten in een lege, witte ruimte. Hun gezichten zijn niet uitgewerkt. Het zijn hun lichamen die spreken. Zwart is de basiskleur. Die vult hij af en toe aan met andere, soms verrassend felle kleuren. Soms zijn die een gelijkwaardige partij, meestal fungeren ze als een middel om een bepaald onderdeel – bijvoorbeeld een muts of een pet – van een accent te voorzien. Opvallend is dat de meeste tekeningen maar één of hooguit twee figuren in beeld brengen.

Zijn schilderijen zijn minder schetsmatig, maar ook daarop werkt hij met grove verfstreken. Hij gebruikt meer kleuren dan in zijn werken op papier, maar ze blijven in het algemeen terughoudend, zoals dat bij zijn oudere werk het geval was. Een enkele keer schiet hij uit zijn slof met variaties in roze of lila. Kleuren die vrolijkheid zouden kunnen suggereren, maar die ik gezien het sombere geheel, eerder met jong associeer. Ook op zijn doeken werkt hij gezichten of andere lichaamsdelen nauwelijks uit. Het blijven grillige zwarte vlekken. De manier waarop zijn ‘modellen’ staan of zitten geeft, als in zijn tekeningen, weer hoe ze zijn en in wat voor een gemoedstoestand ze zich bevinden. Hun lichaamstaal geeft ze een identiteit. Een jongetje met een pet op wordt ontroerend omdat hij met één hand zijn broek ophoudt. Een vrouwenfiguur op de rug gezien zit op een manier die wijst op een grote vermoeidheid. Het woord ‘lamgeslagen’ drukt misschien haar gemoedstoestand zelfs beter uit.

Zijn schilderijen moeten het eveneens vaak doen met één, inactief figuur. Iemand die kijkt of (af)wacht. Zelfs van de bewapende militair gaat nauwelijks enige dreiging uit. Die houding gecombineerd met het gebrek aan omgeving – waar wonen ze, waar staan ze, bij wie horen ze? – maakt dat ze de indruk wekken verloren te zijn. Alsof Patrick Makumbe geprobeerd heeft om het begrip ‘Lost Generation’ te visualiseren. Het is natuurlijk gevaarlijk om een interpretatie te geven ingekleurd door de kennis die ik heb van de miserabele situatie in Zimbabwe, maar ik kan me niet aan de indruk onttrekken dat de kunstenaar de sombere, gelaten stemming van de personen uit zijn dagelijkse omgeving die hij nu portretteert daaraan relateert.

Ik kan me voorstellen dat er collega’s van Patrick Makumbe zijn die ervoor kiezen om in hun werk een duidelijk politiek statement te maken. Een verklaarbare en begrijpelijke reactie op een dubieus en nog steeds wreed bewind. Of dat gevaarlijk is, kan ik niet beoordelen. Of dat effect heeft blijft een open vraag. Makumbe kiest voor een meer indirecte, meer impliciete manier. Hij brengt emoties over die een invulling van het verhaal daarachter mogelijk maken. Hij verplaatst de politiek naar het dagelijks leven en zorgt op die manier voor universele herkenbaarheid.
Patrick Makumbe is een kunstenaar met een grote potentie die toe is aan een internationale doorbraak.

Rob Perrée
Amsterdam, augustus 2009.

Galerie 23
KNSM -laan

Galerie 23 maakt exposities met kunst en kunstenaars uit Afrika, de Caraïben en Suriname, wonend en werkend aldaar of in Europa en verkoopt daarnaast werk uit stock